Oliver Twist!
19. Yüzyıl İngiliz yazarlarından Charles Dickens’in dünya edebiyatına armağan ettiği en önemli çocuk klasiklerinden olan ilk romanı “Oliver Twist” sayısız kere sinemaya uyarlandı. Bu uyarlamalardan biri; 1968 yılında yönetmenliğini Carol Reed’in yaptığı müzikal dram “Oliver” filmi “en iyi film, en iyi yönetmen, en iyi müzikal Oscarı olmak üzere 1969 ödüllerinden epeyce nasibini aldı. 2005 yılında, bir edebiyat uyarlaması ustası olan Roman Polanski esere oldukça sadık kalarak harika bir “Oliver Twist” filmi çekti. İzledim ve filme bayıldım; bir eser ancak bu kadar güzel çekilebilirdi. İlk okunması gerekenler listesinden öğrencilerimizin eline tutuşturduğumuz romanın film versiyonu olarak izlemeleri için kesinlikle bu uyarlama önerilmeli…
Charles Dickens! Yalnızca çağının değil bugünün de en önemli yazarlarındadır. Sanayi devrimiyle büyüyen yazar ona tanıklık yaparak çağının; yoksullarını, emekçilerini, açlığı-sefaleti, çocuk emeğini sömürenleri eserlerinde detaylı bir şekilde anlatmıştır. Okunduysa “İki Şehrin Hikayesi”, “Büyük Umutlar” “ Antikacı Dükkanı” romanlarını kim unutabilir!
Ve çocuk romanları; “David Copperfield” “Oliver Twist”! Kimsesiz Çocukları, bugün bile büyük bir sorun olarak duran çocuk emeği sömürüsünü, burjuvazinin ikiyüzlülüğünü, acımasızlığını (Polanski bunu filminde çok iyi göstermiş) anlatır. Anlattığı kişilerin çoğunu gerçek hayattaki kahramanlardan esinlerek yazmıştır. Memur bir babanın çocuğu olarak dünyaya gelen Dickens, ilk yıllarının rahat geçirmesine rağmen sonradan babasının borçları yüzünden çocuk yaşta hapishaneye düşer ve çıktıktan sonra okulu bırakarak çalışmak zorunda kalır. Yoksulluk ve sefaletle tanışan yazar, çocuk olarak çalışmanın ne demek olduğunu bu kadar güzel anlatmasının sebebi bizzat kendi yaşantısıdır..
Gelelim en son çekilen “Twist” filmine: Yönetmenliğini 35 yaşında olan İngiliz Martin Oven yaptı. Yine Dickens’in hikayesi üzerinden senaryosu yazılan filmin bambaşka bir versiyonu ile karşılaşacaksınız. Bu kez bir çocuk kahraman değil genç delikanlı Twist’i izleyeceksiniz. Yönetmen aynı karakter üzerine modern uyarlama yaparak 20 yaşlarında bir delikanlıyı oturtmuş. Eserin üç önemli ana karakterini: Twist’i Rafferty Law, Fagin’i Michael Caine, Sikes’i Lena Headey canlandırıyor. Karakter incelemesi yaptığımızda: İyi, kötü ve Kötünün içinde iyi…
Anlatıcı bizzat Oliver Twist’ir:
Twest, ressam bir annenin oğludur, annesi onu sevgi ve sanat ortamında büyütürken ölür, kimsesiz kalan Oliver sokaklarda arabalara, duvarlara resim yaparak, annesiyle gittiği galeride bazı gecelerini geçirerek büyür. Çete reisliğini Fagin’in yaptığı bir hırsızlık şebekesiyle yolları kesişir ve yaşamını idame ettirmek için bu çetenin içinde yer alır, hırsızlık yapmaya başlar. Çok iyi bir koşucu ve atlayıcı olan Twist bu sayede polise yakalanmadan aşırma işini en iyi şekilde yapar; lakin içindeki sanat aşkı ve saflık onu iyi bir insan olma yolundan döndüremez. Bizdeki deyim ile ifade edecek olursak: “altın yere düşmekle pul olmaz”
Fagin, çetenin reisidir; kimsesiz yetim gençleri başında toplayarak onlara hırsızlık yaptırır; aynı zamanda gruba aile ortamı sağlar ve sıcaklık gösterir. Grup aidiyeti içinde olan gençler durumlarından şikayetçi değil; hatta mutludurlar. Fagin’in; gerek romanda gerek diğer filmlerde gerek Martin Oven’in uyarlamasında karakteri değiştirilmemiş. Yani kötünün içinde iyi figürü Fagin kişiliğinde sembolize edilmiş. Charles Dickens bu karakteri yaratırken o dönemde (1700’ün sonları ve 1880’lü yılının ilk yarısında yaşamış) çalıntı malları satın alan ünlü suçlu İkey Solomon’dan esinlenmiş.
Sikes! İşte en acımasızı ve en kötüsü; gözünü kırpmadan en yakınında olan insanı bile harcayan, içinde zerre merhamet taşımayan bir karakter. Diğer uyarlamalarda erkek olan Sikes bu filmde kadın olarak karşımıza çıkıyor. Erkeksi kadın! Çete üyelerinin en güzel kızı olan ve Oliver’in de ilgi duyduğu kız Nancy (Tanya Burr) Sikes’in tehditle elde ettiği sevgilisidir…
Müziğiyle, şehir görüntüleriyle gençlere hitap eden; aksiyonu bol modern bir versiyon olmuş; fakat bu filme bir uyarlama diyebilir miyiz? Diyemeyiz! Romanın içinden hikayenin özü ve karakterleri alınmış bambaşka bir yere gitmiş. Senarist Ronald Harwood ve Yönetmen Martin Oven kendilerince bu duruma film içinde cevap vermeye çalışmışlar:”Hayır hiçbir şey sadece kopya değildir, her zaman içine ruhumuzdan bir şeyler katarız.”
Fikrimce, eğer yazılı bir eser filme çekilecekse yazara saygı göstermeli, tamamen esere sadık kalınmalı. Ruhumuzdan bir şeyleri kendi yarattığımız eserlere katmalıyız, aksi takdirde eseri yaratan yazarın ruhuna ihanet etmiş oluruz…
Twest’i oynayan Rafferty Law’ın yüzünü ve ifadesini Aras Bulut İynemli’ye benzettiğimi ekleyeyim. Bütün uyarlamalarda yaklaşık 2.5 saat süren film bir saat kısaltılmış; sadece macera ve eğlence amaçlı çekilen filmlerde önemli detaylar atlanıyor ve içi boş bir hikaye ortaya çıkıyor…
Yine de seyredilir, ne de olsa içinde edebiyatın tozu var…
Yönetmen : Martin Owen
Senaryo : John Wrathall, Sally Collett
Görüntü Yönetmeni : Håvard Helle
Kurgu : Jeremy Gibbs
Müzik : Neil Athale
Oyuncular : Raff Law, Rita Ora, Lena Headey, Michael Caine, Sophie Simnett, David Walliams, Franz Drameh, Noel Clarke
İngiltere / Dram-Aksiyon / 92 Dk.
