Chevalier / Şovelye
Filmi eleştireceğimiz en önemli nokta, Joseph Bologne canlandıran Kelvin Harrison’ın oyunculuğu konusunda olacaktır. Böylesine önemli bir karakterin canlandırılmasında Kelvin Harrison vasatın da altında kalmış. Hikayeyi olabildiğince aşağıya çekmiş. Sağlam bir konu, sağlam bir biyografi var ama kendine inandırmıyor. Bir biyografinin çerçevesinde olabilecek her türlü malzeme var; başta ırkçılık, Fransız devrimi, Marie Antoinette, kölelik…
Bütün eksikliklerine rağmen filmi izlemenizi öneririm….
Joseph Bologne, Chevalier de Saint- George, kısaca Saint-George Şövalyesi, 1745 yılında Bologne kontunun evdeki zenci hizmetçilerinden ya da kölelerinden birine muhtemel tecavüzü sonucu dünyaya gelen melez bir oğlan çocuğu. Kont, kadına değil ama oğluna arka kapıdan sahip çıkıyor. Ona en iyi eğitimi verdiriyor. Joseph her alanda oldukça yetenekli; keman virtüözü, Fransız eskrim şampiyonu, besteci ve aynı zamanda iyi bir asker…Daha sonra Fransız devrimine de katılıyor.
1799 yılında, yani Fransız Devriminden 10 yıl sonra genç denilecek yaşta hayata gözlerini yumuyor… Soylu bir babanın! olağanüstü yetenekteki koyu renkli oğlu hak ettiği yeri bulabiliyor mu peki? İşte bu soruya cevap veriyor film…
KENDİ “PİÇİNİ” DIŞLAYAN FRANSA
Film, violin concerto, no:3 majör 216 nolu konçerto ile açılıyor. Amadeus Mozart Paris’te sahnededir ve tiyatro salonundaki seyirciler mest olmuş bir biçimde onu dinlemektedir. Mozart kendinden emin bir biçimde salonda istek senfoni alabileceğini söyler. Salondakiler her biri farklı nolu konçertoları ister; belli ki o dönemde bestelerinin çoğunu yapmış, başarıya ulaşmış ilah seviyesine ulaşmıştır; bu yüzden de sahnede ilah gibi davranır. İstek parçalarını alırken sahneye kara tenli bir çıkar ve kendisine eşlik etmek istediğini söyler. Mozart bu genç delikanlıya bakar, rengine bakar sahnede onu müziğiyle döveceğini düşünür ve teklifi kabul eder; fakat sahnede işin rengi değişir; delikanlının rengi siyahtır ama müziğinin ışığı çok aydınlıktır. Bunu hisseden Mozart kıskançlık duyar ama kıskançlık duymasına da gerek kalmayacaktır çünkü Bu gayrimeşru oğlanın yolu çok engebelidir; yükselmek için Mozart’tan 10 kat daha fazla çaba sarf etmesi gerekmektedir…
Sahnede Mozart’ın karşısına çıkma küstahlığında bulunan kişi Joseph Bologne’dir (Kelvin Harrison). Bu sahneden sonra Joseph’in çocukluğuna dönülür, yaşam merdivenlerini nasıl çıktığı anlatılır. Joseph’in üstün yeteneğini fark eden babanın onun rengini yadsıyıp, üstün bir Fransız olduğu ideolojisi oğluna aşılamaya çabalaması, buna rağmen oğlunun eğitim almasında engellerle karşılaşması; müzik, spor, edebiyat alanında gelişmesi için eğitimin kapılarını sonuna kadar zorlaması ve çocuğun olağanüstü yeteneğinden ziyade Kraliçe Marie Antoinette’nin (Lucy Boynton) onu eskrim müsabakasında fark edip ona “Chevalier de Saint- George” (Saint George Şövalyesi) ünvanını vermesiyle ancak bu camiada yer edinebildiğini; buna rağmen Fransa’nın yine de kendi piçini nasıl dışladığını anlatıyor film….
Şövalye’deki en güçlü ve en sevdiğim karakterin Joseph’in annesi olduğunu da belirtmeliyim.
BAŞROL OYUNCUSU OLMAMIŞ
Filmi eleştireceğimiz en önemli nokta, Joseph Bologne canlandıran Kelvin Harrison’ın oyunculuğu konusunda olacaktır. Böylesine önemli bir karakterin canlandırılmasında Kelvin Harrison vasatın da altında kalmış. Hikayeyi olabildiğince aşağıya çekmiş. Oyunculuk, vasat bir filmi bile yukarıya çeker; burada ise tam tersi olmuş sağlam bir konu, sağlam bir biyografi var ama kendine inandırmıyor. Bir biyografinin çerçevesinde olabilecek her türlü malzeme var; başta ırkçılık, Fransız devrimi, Marie Antoinette, kölelik… Daha ne olsun…
Bütün bu malzemelerin seyirciye çok şeyi birden düşündürmesi gerekirdi; Örneğin Fransa’nın diğer emperyalist ülkeler gibi hem ülkeleri sömürdüğünü hem de o ülkeleri aşağıladığını; Fransız Devriminde boynu giden Marie Antoinette‘in halk ekmek derdindeyken kendisinin sefa sürdüğünü, köleliğin 18. yüzyılda Fransa’daki yansıması, bütün bunların yanı sıra Fransa’nın bunları aşmak için nasıl bir mücadele verdiğini, demokrasi ve laiklik konusunda ne büyük bedeller ödediğini hissettirmesi gerekirdi. Çünkü Joseph Bologne tam böyle bir çağın içine, tam Fransız Devriminin ortasına doğmuş kişiydi. Elbette merkezde biyografinin olması gerekirdi; fakat çerçevenin de iyi çizilmesi merkezdeki kişinin anlaşılmasını daha kolay sağlayacaktı…
İzlediğim ve eleştirisini yazdığım “Köy” filminin de çerçevesinde evrensel malzemeler vardı, yönetmen olabildiğince (karakterler de dahil) dozunda bir anlatımla etkileyici bir film çıkarmıştı ortaya…
“Şövalye” çok daha etkileyici yapılabilecekken eksik bırakılmış bir film. Bunun sebeplerinden birisi de yönetmenin Amerikalı olması bence; Stephan Williams filmin alt yapısı doldurmakta yetersiz kalmış. Kendisi de Zenci olan yönetmenin, elbette tarihte hakettiği değeri ırkından dolayı bulamamış Zenci bir müzisyeni tanıtması, yeniden keşfedilmesini sağlaması alkışlanacak bir durum, (kaldı ki fransa bu payeyi kendisine sonradan vermiş ve bugün tanınan ünlü bir müzisyen ) fakat üstünde daha fazla çalışılması gerekirdi; oyuncusundan atmosferine kadar…
Diğer taraftan Joseph Bologne, Mozart ile gerçekten bu karşılaşmayı ve sahneyi yaşadı mı (biyografi olduğuna göre büyük bir olasılıkla yaşadığını düşünüyorum) bilmiyoruz ama Mozart Bologne’den 11 yıl sonra doğmuş (1756) bir besteci; filmde ise tam tersi görünüyor; sahnede Bologne’den en az 15 yaş büyük görünen bir Mozart var…
Film zaten Amerikan yapımı.
Sonuçta bu biyografiyi Fransız sinemasından beklemek elzem oldu. Gayri meşru çocuğunu bir de Fransa anlatsın bakalım kendini affettirebilecek mi?
Filmi izledikten sonra Joseph Bologne’nin Violin Concerto in G Major op. No:8 ünlü bestesini dinlemenizi öneririm.
Ve tabii bütün eksikliklerine rağmen filmi izlemenizi de öneririm….
Yönetmen : Stephen Williams
Senaryo : Stefani Robinson
Görüntü Yönetmeni : Jess Hall
Müzik : Kristopher Bowers
Oyuncular : Kelvin Harrison Jr., Samara Weaving, Lucy Boynton, Ronke Adekoluejo, Martin Csokas, Alex Fitzalan, Minnie Driver, Sian Clifford
ABD / Biyografi-Tarihi-Dram / 108 Dk.
