İKSV ONLİNE FİLM FESTİVALİ 12
İsrail’in kurulması ve yüzbinlerce Filistinli mültecinin Lübnan’a yerleşmesinin ardından Filistin Kurtuluş Örgütünün kurulması ile Lübnan ve İsrail arasında başlayan, kısa zaman sonra Suriye’nin de dâhil olduğu, ara ara şiddetlenen, ara ara ateşkeslerle yumuşayan iç savaş, süregeldiği 1975-1990 yılları arasında Lübnan’da yaklaşık olarak 150.000 – 230.000 insanın ölümüne neden olur.
1982’de Lübnan tarihinin çok zor bir dönemi balar. İsrail, Lübnan’da konuşlanmış olan Yaser Arafat liderliğindeki Filistin Kurtuluş Örgütü’nü silahsızlandırmak ve FKÖ lider kadrosunu Lübnan’dan sürmek için 1982 yılında Lübnan’a yönelik bir harekata girişir ve güneyden saldıran İsrail birlikleri bir yıldırım harekatıyla bir hafta içinde Beyrut’a girer. Lübnan işgali sonrasında silahlı Filistinli gruplar dağıtılır, dönemin İsrail Savunma Bakanı Ariel Şaron’un desteklediği Lübnanlı Hıristiyan falanjist milisler, Sabra ve Şatilla’da Filistin mülteci kamplarında kanlı katliamlar gerçekleştirir ve başta Yaser Arafat olmak üzere bütün FKÖ liderleri Tunus’a sürülür. İsrail güney Lübnan’ı 2000 Mayıs’ına kadar işgali altında tutmayı sürdürür, Lübnanlı Hıristiyan Lider Antuan Lehed komutasındaki Güney Lübnan Ordusu da İsrail birlikleriyle, o dönemlerde kuruluş aşamasında olan Hizbullah savaşçılarının arasına tampon olarak yerleştirilir.
Hâlen yaşamını Lübnan ve ABD’de sürdüren Oualid Mouaness, Floride Devlet Üniversitesinde Senaryo ve Yönetmenlik eğitimi almış, yapımcı ve kısa filmci olarak çok sayıda sinema projesinde çalışmış. Çocukluğu Lübnan ve Liberya arasında geçen ve 10 yaşındayken 1982 işgalini Beyrut’ta fiilen yaşamış olan Mouaness, yazıp yönettiği ilk uzun metrajı “1982”yı (2019) kendi çocukluk anılarına dayandırır. Bu yıl Lübnan’ın Oscar adayı olan “1982” aslında savaşa değil, savaşın çıktığı gün, Beyrut’ta prestijli bir okulda okuyan 11 yaşındaki Wissam’ın okulun son gününde sevdiği kıza açılabilme çabalarına odaklanır. Çatışmaları ve savaşı o yaşlarda deneyimlemiş olan Mouaness, filminde iç savaşa ve Lübnan’ın yakın tarihine, büyük olasılıkla ikinci kişiliği olan bir çocuğun gözünden bakmayı yeğler. Wissam, yüzüne gözüne bulaştırmadan duyumsadıklarını kıza aktarmaya çabalarken, aynen kırk yıl kadar önce Oualid’in yapmış olduğu gibi, o güne kadar hiç yaşamamış olduğu olayları, hiç anlam vermediği bir şiddeti çözmeye çalışır.
“1982”nin en büyük gücü, tek bir güne sığdırdığı öyküsünü, gelişmekte olan gerçeklerin farkında olanlarla, durumun ciddiyetini algılayamayanları ayıran sınır çizgisinde verebilmesindedir. Mouaness, çocukların masum özlemleriyle yetişkinlerin yaklaşmakta olan tehlikeler karşısındaki tedirginliğini başarıyla iç içe geçirir.
Tankların gürültüsünyle ve bombardımanların sesi yaklaşmaya başladığında, çocukların ebeveynler gelip alana kadar paniklememeleri için okuldaki düzeni korumaya çalışan öğretmenlerden, uzun süredir bir ilişki sürdürdükleri anlaşılan Yasmine ile Joseph’in siyasal anlaşmazlıklarını ortaya koyan tartışmaları ülkedeki tüm siyasal kutuplaşmayı da yansıtır.
Bir yandan Yasmine’in kerdeşinin Hristiyan milislere katılmış olma olasılığı, diğer yandan savaş seslerinin yaklaşarak bombardımanların artık görünür hâle gelmesi, giderek öğretmenlerin huzursuzluğunu iyice arttırarak çocukları ailelerine teslim etmek için daha da büyük çaba göstermelerine sebep olur.
Bu absürt savaşın anlamsızlığını bir tek cümleyle özetleyen Mouaness, neredeyse tepelerinde birbirine ateş etmekte olan iki uçaktan birinin İsrailli diğerinin Suriyeli olduğunu öğrenen bir çocuğun annesine sorduğu “hangisi bizden yana” sorusunu kadının “hiçbiri” diye cevaplamasını yüzümüze tokat gibi çarpar.
Müthiş etkileyici bir başka bölüm de hayatında ilk kez duyduğu bu ürkünç seslere, gördüğü bu bombalanmış ve alev almış manzaraya hiçbir anlam veremeyen Wissam’ın bu olaylara düşlediği animasyonla anlam katmaya çalıştığı sahnedir.
Oualid Mouaness, bu ilk filminde çok başarılı bir oyuncu yönetmeni olduğunu da kanıtlıyor. Kusursuz yorumlarıyla bütün çocuklar olayları sanki fiilen yaşıyorlar. Başta Yasmine’i canlandıran ünlü oyuncu, yazar, yönetmen Nadine Labaki olmak üzere yetişkinler takımının toplu oyunculuğu da dört dörtlük. Oyunculukların bu doğallığı öyküye benzersiz bir gerçeklik ve yaşanmışlık tadı katıyor.
Sonuç olarak, çocukların dünyasında geçen mahrem bir öyküye odaklanırken, sadece fondaki sesler ve az sayıda görüntüyle büyük bir iç savaşı ustaca aktarmayı başaran etkileyici ve çarpıcı bir film. Mutlaka izleyin derim.
Yazar : ERDOĞAN MİTRANİ
Yönetmen / Senaryo : Oualid Mouaness
Görüntü Yönetmeni : Brian Rigney Hubbard
Müzik : Nadim Mishlawi
Oyuncular : Nadine Labaki, Mohamad Dalli, Ghassan Maalouf, Aliya Khalidi, Rodrigue Sleiman, Gia Madi, Lelya Harkous, Said Serhan, Zeina Saab de Melero, Joseph Azoury
Lübnan-Fransa-ABD-Norveç-Katar / Tarihi-Dram / 100 Dk.
ortakoltuk.com
