20 Yaşında Öleceksin / Tu mourras à 20 ans

İKSV ONLİNE FİLM FESTİVALİ 2

Dubai’de doğan ve yaşamını Birleşik Arap Emirliklerinde sürdüren genç Sudanlı yönetmen Amjad Abu Alala’nın yazıp yönettiği ilk uzun metrajı “Tu mourras à 20 ans / 20 Yaşında Öleceksin” Venedik’te aldığı Geleceğin Aslanı dâhil 7 uluslararası ödül sahibi bir film.

Müzemmil’in trajik yazgısı birkaç günlük bir bebekken, günümüz Sudan’ının Mısır ile Eritre arasında kalmış bir köyündeki ad koyma şenliklerinde başlar. Köyün dini lideri olan Şeyh, adamlarından birinin aniden düşüp bilincini yitirmesini uğursuz bir kehanet olarak algılar ve bebeğin 20 yaşında öleceğini söyler. Müzemmil’in artık sadece geleceği değil, tüm yaşamı elinden alınmıştır. Lanetin yükünü taşıyamayan babası çekip gider ve annesi Sakine oğlunu, onu genç yaşta kaybedeceğinin acısını her an içinde taşıyarak büyütür. Henüz sağken yasını tutmaya başlayarak siyah matem giysilerine bürünür, çocuğun mezar yerini ayarlar ve karanlık bir odanın duvarlarında her geçen haftanın çetelesini tutar. Her türlü özgürlükten ve toplumsal yaşamdan uzak büyüyen Müzemmil, onu “ölümün oğlu ” olarak adlandıran yaşıtlarının, hedef tahtası olur, köyden çıkmak bir yana, annesini geleceği olamadığı için okula bile göndermediği çocuk ancak köyün imamının yanında hatim indirmeyi öğrenir. Etrafının bilinçsiz cehaleti Müzemmil’in, karanlık ve bir gücün kendisine dayattığı lâneti daha da tevekkülle kabullenmesine sebep olur.

Tatsız yaşamı, çocukluğundan beri yakın arkadaşı olan Naima’nın sıcak ilgisiyle bir nebze renklense de Müzemmil, sevdiği ve sevildiği halde yakında öleceği için bir ilişkiye cesaret edemez. 19 yaşına geldiğinde, köye dönen gazeteci ve kameraman Süleyman’la tanışır. Tüm dini yasakları hiçe sayarak sigara ve içki içen bu adam Müzemmil’i ilk kez sinemanın büyüsüyle tanıştırır, ona sayı saymayı öğretir, kuranın sözlerini anlamaksızın ezberleyeceğine, sözcüklerin anlamı üzerine düşünmeye yöneltir. Yaşamına giren bu baba figürünün desteğiyle Müzemmil ölüm korkusu olmaksızın özgürce yaşamayı birazcık hayal etmeye başlar…

“20 Yaşında Öleceksin”, olağanüstü görselliği, müthiş ustalıklı sinema dili, yalın duru ve etkileyici anlatımıyla, nefis bir şiirsel ve felsefi bir meseldir. Aynı zamanda cehaleti, bağnaz inançları, sorgulamadan kabullenilen “olmazsa olmazları” eleştiren, otuz yıllık bir baskı rejiminin ardından nihayet nefes almaya başlayan bir halkın, bilginin, eğitimin, kültürün, özgürlüğün önemini vurgulayan çığlığıdır.

Filmi siyasi alt metnini bütünlüğüyle algılamak için çekildiği şiddet dolu dönemi biraz daha ayrıntılı olarak incelemekte fayda var. Otuz yıldan fazladır ülkeyi baskıcı bir rejimle yöneten Omar-El-Beşir dini, halkını susturmak, her tür sorgulamayı engellemek için kullanmıştır. Gücün tartışılamaz kararlar vermek için inancı kullanması korkunç ve tehlikeli bir silahtır ve bu silah artık geri tepme sürecine girmiştir. Aralık 2018 ortalarında, Amjad Abu Alala Mısır’da sürgünde yaşayan aktivist muhalif romancı Hammour Ziada’dan uyarladığı filmi çektiği sıralarda El -Beşir’in bağnaz karanlığına tepki olarak bir halk hareketi oluşmaya başlar. Bu öfkeli ayaklanma ve yönetimin gaddar baskılama çabaları filmin çekimine eşlik eder; hatta Nisan başlarında yönetmen filmin post prodüksiyon çalışmalarını durdurarak film ekibinden elemanlarla bir oturma eylemine katılır. 11 Nisan’da Omar-El-Beşir’in otuz yıl sürmüş olan kanlı yönetimi bir askeri darbe ile sona erer. Bu kez askerlerin güçlü baskısı altında ezilen Sudan halkı ancak Temmuz ayında, sivil ve askeri bir geçiş hükümetinin kurulmasıyla nefes almaya başlar.

Ayaklanmakta olan bir ülkede çekilen “20 Yaşında Öleceksin”, aynen elinden alınmış geçmişini geri almaya çalışan Müzemmil gibi, Sudan halkı için aydınlık bir geleceğin umudunu taşır. Süleyman’ın çocuğa gösterdiği, ülkede sinemaların açık, dansın serbest olduğu 1989 öncesi çekilmiş belgesel, sadece Müzemmil için değil, Sudan için de olası bir özgürlüğün yeniden inşa edileceği bir geleceği simgeler.

Sonu belli olduğunda yaşamın ne önemi kalır ki? Köyün tüm erkekleri gibi boğularak öleceğine inandığından Nil nehrinden uzak duran, ölüme ve ruhun kurtuluşuna takmış Müzemmil aynen Sudan gibi yaşayan bir ölüdür. Süleyman onu fazla geç kalmadan yaşama döndürmeye, hiç yapmadığı yanlışları yapmaya, hiç işlemediği günahları işlemeye teşvik eder. Artık otuz yıllık karabasanından uyanmak zorunda olan Sudan halkı gibi Müzemmil de annesinin yarattığı marazi rahatlıktan çıkmak, uyanmak zorundadır.

Tüm anlatım gücüne ve bir ilk filmden beklenmeyecek olgunlukta sinema diline karşın, film, hiçbir profesyonel oyunculuk deneyimi olmaksızın Muzamil’in duygu yoğunluğunu ve içsel kargaşasını inanılmaz bir rahatlıkla yaşatan Mustafa Shehata’nın olağanüstü yorumu olmasa bu kadar etkileyici ve inandırıcı olmazdı. Shehata’nın yüzündeki en ufak ürpermeyle, şaşkınlıklarını, tereddütlerini, umutlarını ve umutsuzluklarını aktarmasını izlemek müthiş heyecan verici. Tabii ki genç adamım oyunculuğu fazlasıyla öne çıksa da, tüm kadronun çok sağlam performansını da takdir etmek gerekir.

Filmde öyküden ve alt metinlerden bağımsız olarak tüm bağnazlığa ve bilgisizliğe karşın, Sudan’da kaç göç olayını olmayışını ve kadının gerçekten de güçlü oluşunu çok ilginç buldum. Özellikle Müzemmil’in iki farklı tarzda hatim indirdiği cami sekansında kadınlarla erkeklerin birlikte izlemeleri çok etkileyiciydi.

Sonuç olarak geleceğin önemli bir sinemacısını müjdeleyen, aldığı tüm ödülleri fazlasıyla hak eden çok iyi bir film. Bugün dahil dört gün boyunca yayında. Mutlaka izlenmeli.

Yönetmen : Amjad Abu Alala

Senaryo : Yousef İbrahim, Amjad Abu Alala

Görüntü Yönetmeni : Sébastien Goepfert

Müzik : Amin Bouhafa

Oyuncular : Mustafa Shehata, İslam Mubarak, Moatasem Rashed, Mahmoud Alsarraj, Bonna Khalid, Talal Afifi

Sudan-Fransa-Mısır-Almanya-Norveç-Katar / Dram / 103 Dk.

ortakoltuk.com