Başka Yolu Yok / No Other Choice / Eojjeolsuga eobsda
İnsanın Karanlık Anatomisi
Çok katmanlı bir film olan Başka Yolu Yok’u sembolik, tematik, karakter çözümlemesi yaparak yorumlamak mümkün. Film; ekonomik kaygı, etik, rekabet gibi durumların etrafında dönüyor ve adının hakkını veriyor. yılın iyi filmlerinden biri olarak karşımıza çıkan “Başka Yolu Yok, bir solukta izlenebilecek nefis bir Park Chan-wook anlatısı. Mutlaka izleyiniz.
Masumiyetin Çöküşü, Suçun Doğuşu
Yönetmenliğini Güney Koreli yönetmen Park Chan-Wook’un yaptığı filmin senaryosunu; Park Chan-wook, Don McKellar, Lee Kyoung-mi, Lee Ja-Hye ile birlikte yazdılar. Filmin görüntü yönetimi Kim Woo-hyung’a ait. Başrolünü Lee Byung-hun ve Son Ye-jin paylaşıyorlar. Filmde yer alan diğer oyuncularsa şöyle sıralanıyor: Yeom Hye-ran, Park Hee-soon, Seong-min Lee, Yoo Yeon-seok. Film prömiyerini 82. Venedik Film Festivali’nde yaptı. Ben filmi Ankara Filmekimi kapsamında izledim. Filmin Venedik’ten ödülsüz dönüşü epey konuşuldu. Alexander Payne ve jürisine tepkiler sosyal medyada oldukça yoğundu. Açıkçası filmi izlediğimde En İyi Yönetmen ödülünü kazanamamış olmasına çok şaşırdım. Üstüne, bana kalırsa senaryo ödülünü de kazanmalıydı. Gerçi senaryo ve yönetmen ödülü kazanan filmleri henüz izlemedim, ama buna rağmen Park Chan-wook benim için de festivalin kazanan filmi konumunda gibi duruyor. Filmin türü kara komedi / gerilim olarak tanımlanabilir. 139 dakikalık süresini asla hissettirmiyor. Güney Kore sineması pek çok ülkede çok sevildiği gibi ülkemizde de ivme kazanan sinemalardan biri olarak son yıllarda ilgi görmeye başladı. Film aynı zamanda Güney Kore’nin Uluslararası En İyi Film kategorisinde Oscar aday adayı olarak öne çıkıyor. Film, Venedik’te büyük övgüler aldı; ancak bu övgüler yersiz sayılmaz. Park Chan-wook yılın iyi filmlerinden birini izletiyor.
Man-su’nun (Lee Byung-hun) kağıt üretimi yapan bir şirkette 25 yıl çalıştıktan sonra işine son veriliyor. 3 ay boyunca iş bulamayınca eşi Mi-ri (Son Ye-jin) bazı kısıtlamalara gitmeyi öneriyor. Evlerini satmak, çocukların eğitim giderlerini kısmak, köpeklerini başka yere göndermek gibi şeyler… Çoğuna tamam demesine rağmen Man-su evin satılmasına karşı çıkıyor. Evlerini satmamak için bir işe başvuruyor. İşe başvuru yapanlar arasında seçilmesini garanti altına almak için bazı planlar yapıyor. Film tam olarak bu planlar üzerine kurulu olarak ilerliyor. Rekabet ettiği diğer rakiplerini ortadan kaldırmak fikri ona şiddete giden yolu açıyor.
Ruhun Çatlaklarından Sızanlar
Çok katmanlı bir film olan Başka Yolu Yok’u sembolik, tematik, karakter çözümlemesi yaparak yorumlamak mümkün. Film; ekonomik kaygı, etik, rekabet gibi durumların etrafında dönüyor ve adının hakkını veriyor. ‘’Başka yolu yok’’ diyor. Ahlak yasaları ekonomik çaresizlik sonucunda çöküyor. Ekonomik baskının insanı ahlaklı olmaktan uzaklaştırmasını ve bireysel çıkarlarını düşünmeye doğru ilerleyen bir adamın vicdan ve etik denkleminde nerede konumlandığını anbean izliyoruz. Yönetmen sistemi eleştiriyor. Eleştirisini yaparken, kişinin sistem karşısında nereye doğru evrileceğini anlatıyor.
Man-su 25 yıl boyunca onurlu şekilde çalıştığı işini kaybediyor. Sahip olduklarını kaybetmeye başlayınca hayatta kalabilmek için başkalarına çelme takmayı öğrenmek zorunda kalıyor. Bu durum, Güney Kore’nin iş yaşantısına yapılmış bir sistem eleştirisi olarak değerlendirilebilir. Film, bütüne yayılan doğru yerde durmak ve yanlışın üzerine kafa yormak gibi dilemmalarla izleyiciyi baş başa bırakıyor. Ahlak kavramını tekrar tekrar sorgulatıyor ve etik kurallarının siyah-beyaz olan durumunu griye çekiyor. Anne rolünde izlediğimiz Mi-ri ailenin vicdanı konumunda kalıyor.
Sembolik açıdan Man-su’nun kağıt fabrikasında çalışma ısrarı, temiz bir sicil olarak düşündürüyor. Temiz ve onurlu bir adamı temsil ediyor. Bunun dışında su olan sahnelerde, Man-su’nun yaptığı etik dışı davranışlarından arınması anlamına geliyor. Karşılaştığımız dar alanlarsa sıkışmışlık hissine bir gönderme olarak akılda kalıyor. Ayna metaforu genellikle bireyin kendine ve çevresine karşı yabancılaşması anlamına geliyor. Man-su karakteri ilk bakışta dürüst, ahlaklı, ailesine ve işine bağlılık hisseden biri olarak resmediliyor. İşinin kaybı ve iş bulamaması durumu bencilleşmesine neden oluyor. Yaptıklarını bir amaç uğruna yapıyor olması fikri onu vicdan duygusundan arındırıyor. Yaptıklarından pişmanlık duymuyor; çünkü her şeyi ailesini bir arada ve mutlu tutabilmek için yapmak zorunda kaldığı eylemler olarak görüyor. Diğer taraftan Mi-ri ailenin sessiz vicdanı konumunda yer alıyor. Sessiz vicdanını, kadınların toplumdaki yerine bakışı temsil ediyor. Kadın bir aile içindeyse ‘’sessiz maskeler takmalı’’ düşüncesine vurgu yapılıyor. Yöneticilerin birer ‘’Tanrı’’ konumunda olduğu izlenimi veren finale doğru sekansı da görülmeye değer diyebilirim.
Sistem Trajedisi
İntikam filmleriyle büyük sükse yapan Park Chan-wook, filmin finalinde ‘’kazanan yok,’’ diyor. İnsan ne yaparsa yapsın, ne amaçla yaparsa yapsın sisteme yenik düşüyor. Bu da yönetmenin seyircinin yüzüne tokat gibi vurduğu bir trajedi olarak unutulmaz bir derse dönüşüyor.
Filmin atmosferine karakterize bir tavır katan mat ve gri tonlar filmdeki çaresizliğin yansımasını sağlıyor, ancak ailenin bir arada olduğu sahnelerdeki renklerin canlılığı hikayeye duygusal bir anlam katıyor. Filmin yönetmenlik ve görüntü yönetimi boyutu, filmin senaryosu kadar iyi görünüyor. Filmin planları karakterlerin tavrına ve kişiliklerine dair destekleyici açılar oluşturuyor. Filmde seyirciye bile bir alan bırakılıyor. Tüm film boyunca zihnimizde bir hakim gibi yaşananları yorumluyoruz.
Başka Yolu Yok, yılın iyi filmlerinden biri olarak karşımıza çıkıyor. Bir solukta izlenebilecek nefis bir Park Chan-wook anlatısı. Filmi mutlaka görün.
Yönetmen : Park Chan-Wook
Senaryo : Park Chan-Wook, Kyoung-mi Lee, Jahye Lee, Don McKellar
Görüntü Yönetmeni : Kim Woo-hyung
Kurgu : Kim Sang-bum
Müzik : Cho Young-Wuk
Oyuncular : Lee Byung-Hun, Ye-Jin Son, Seung-Won Cha, Park Hee-Soon, Yo Yeon Seok, Sung Min Lee, Ga-Yi Yoon
Güney Kore / Suç-Gerilim-Dram-Kara Komedi / 139 Dk.
