Lillian

Name: Lillian
Rating: 5

Yazar:

Erdoğan Mitrani

25 Mayıs 2020

1213

İKSV ONLİNE FİLM FESTİVALİ 10

1978’de Salzburg’da doğan Andreas Horvath, Viyana’da fotoğrafçılık ve Salzburg’da multimedya sanatı eğitimleri almış. Yakutya, Sibirya ve Amerika ile ilgili siyah beyaz fotoğraf albümleri yayınlamış, çektiği belgesellerle film festivallerinde çok sayıda ödül almış.

İlk kurmaca filmi “Lillian” (2019) gerçek bir kişiden esinlenen, hayal ile gerçeği zekice harmanlayan çok ilginç bir çalışma.

Horvath filminin ilhamını,1920’lerin ortalarında Rusya’daki evine yürüyerek gitmeye karar veren, New York’ta yaşayan Doğu Avrupalı göçmen Lillian Alling’in çılgın projesinden alır.

1925’de, Rusya’ya vapurla gitmek için para biriktirmeye çalışan otuz yaşlarındaki Lillian, parasının vapur biletine yetmeyeceğini fark edince ABD’yi yürüyerek kat etmeye karar verir.1926 Noel’inde Niagara Şelalelerinde, 1927’de Kanada’nın en batısındaki Hazelton kentinde görülür. Vancouver’de yetkililer, Sibirya’yı yürüyerek geçmeyi amaçlayan bu deli kadını iki aylığına hapsederler. Engellemenin kararlılığını daha da pekiştirdiği Lillian, bir süre Vancouver’de bir lokantada çalıştıktan sonra yeniden yola çıkar. 1928 Ekim ayında Yukon nehri üzerindeki Dawson City’ye varır. Bulduğu bir kanoyu tamir ederek Alaska’ya ulaşmak üzere nehre açılır. 1929’da bir Eskimo, genç kadınla. Alaska’nın Teller yöresinde karşılaşır. Bu noktaya varmak için New York’tan bu yana dört yılda 8000 km. yol yapmış olan Lillian’ı bundan sonra hiç kimse görmez ve Bering boğazını geçip geçmediği, Rusya’ya varıp varmadığı halen çözülememiş bir gizem olarak kalır

Andreas Horvath, Lillian Alling’in inanılması güç yolculuğuna bir saygı duruşu da olan “Lillian”da bir biyografik film yapmaktan olabildiğince uzak durarak, öyküsünü bir yüzyıl ileriye, günümüz Amerika’sına aktarıyor. Lillian’ın izinden giderek, geçmişteki yolculuğunu yeniden kurgulamaya değil, olayın özüne, bir kadının tüm tehlikelere karşın bütün bir kıtayı bir ucundan diğer ucuna geçme karalılığına odaklanıyor. Film, Lillian’ın yolculuğunu değil, oyuncusu Patrycja Planik’in benzer şartlarda başına gelenleri an be an, bir belgeselci duyarlılığıyla aktararak her türlü baskıdan kaçan bir kadının özgürlük şarkısına dönüşüyor.

Oturma izni 6 ay önce bitmiş olan günümüzün Lillan’ı, New York’ta kalabilmek için porno film endüstrisine bile girmeye razıdır ama, çalışma izni olmadığı için bu sektörde de iş bulamaz ve Rusya’ya doğru yola çıkar.

Yolculuğunu şimdiki zamanda yapsa da, metropollerin çılgınlığını geride bırakıp derin Amerika’ya daldıkça, zamanın hiç geçmemiş olduğu, kentlerin, insanların, hatta radyo programlarının uzak bir geçmişte donup kaldığı bir dünyada yürür. Ve etrafına yorumsuzca bakan, anonimliğe sığınarak insanlarla hiçbir iletişim kurmayan Lillian, kentlerden uzaklaştıkça vahşi ve tehlikeli doğanın görkemli ve değişmez sonsuzluğuyla mücadele etmek zorunda kalır.

Avusturyalı Andreas Horvath, Lillian’ın tepkisiz bakışıyla günümüz ABD’sindeki toplumsal eşitsizliğe, ekonomik sorunlara, muhafazâkarlığa ve bağnaz ayırımcılığa belirli belirsiz, ama keskin bir eleştiri getirir.

İzinsiz girdiği, suyu elektriği hâlâ kesilmemiş, buzdolabında hâlâ yenilir durumda yiyecek bulduğu, neredeyse birkaç saat önce terkedilmiş gibi duran ev, sanki doğal afetler ya da ekonomik kriz yüzünden zorunlu olarak göç edenlerin simgeler. Kızılderililere ayrılmış bölgedeki kısa bölüm, adında “birleşik” olan ülkenin tüm “ayrılmış”lığını gözler önüne serer.

“Lillian”ın doğallığını destekleyen öğelerin başında, hemen hepsi yörede yaşayan amatörlerden oluşan oyuncu kadrosu ile, bir tek sözcük bile etmeden filmi neredeyse bir başına götüren Patrycja Planik’in olağanüstü oyunculuğu geliyor.

Hem belgeselci hem de fotoğrafçı olan Horvath, Görüntü Yönetmenliğini de üstlendiği filminde Amerikan kırsalının sevimsizliğiyle, doğanın görkeminin karşıtlığını müthiş bir başarıyla aktarıyor.

Prömiyerini 2019 Cannes’da Yönetmenlerin 15 Günü’nde yapan usta yönetmen Ulrich Seidl’ın yapımcısı olduğu “Lillian”, kurmacayla belgeselin kusursuzca iç içe geçtiği benzerine pek de rastlamadığımız bir film. Aldığı, 2020 Trieste Cineuropa, 2019 Art Film Fest (Kösice) En İyi Kadın Oyuncu, 2019 Hayfa En İyi İlk Film, 2019 Montelimar En İyi Yönetmen–Genç Jüri, 2019 Orenburg En İyi Yönetmen, 2019 Minsk En İyi Film, FIPRESCI Ödülü ve 2019 Gijon Genç Jüri Ödüllerini fazlasıyla hak ediyor.

Sonuç olarak, “Lillian”, olağanüstü güzellikte mistik ve meditatif bir görsel şiir. Yaşlı bir ninenin torununa anlattığı balina masalıyla başlayan final sekansıysa, izleyenin ömür boyu unutamayacağı cinsten bir bölüm. Mutlaka izlenmeli.

Yazar : ERDOĞAN MİTRANİ