Eve Dönüş / Le Retour
Cannes’ın skandal filmi : “LE RETOUR”
Festival öncesi bir Fransız filminin yarışmaya alınıp alınmaması konusunda bir skandal, ardından ateşli bir polemik yaşandı. Söz konusu film lezbiyen yönetmenler listesinde adı bulunan Catherine Corsini’nin “Eve Dönüş / Le Retour” adlı filmiydi. Corsini hayatından izler taşıyan senaryosuda, bir ailede sır taşımanın getirdiği yüke, anne veya babasız büyümenin zorluğuna yer veriyor.
76. Cannes Film Festivalinin başlamasına haftalar kala bir Fransız filminin yarışmaya alınıp alınmaması konusunda bir skandal, ardından ateşli bir polemik yaşandı. Söz konusu film lezbiyen yönetmenler listesinde adı bulunan Catherine Corsini’nin “Eve Dönüş / Le Retour” adlı filmiydi. Filmin çekim aşamasında tacizlerle, Corsini’nin kişiliğine yapılan anonim saldırılarla “Le Retour” vizyona girmeden medyatik olmuştu. Catherine Corsini’nin bir önceki filmi, 2 yıl önce yine Cannes Film Festivali’nde yarışan “Yol Ayırımı / La Fracture”ün Queer Palm (Kuir Palmiye) ile ödüllendirilmesi, “Le Retour”un 2 lezbiyen genç kızın filizlenen aşkına odaklanması, bazı Fransız feminist kuruluşları bu filmin Cannes’a kabul edilmemesi için kampanyalara yol açtı.
Fransız Ulusal Sinema Merkezi (CNC) filme katkısı olan 513.000 dolarlık desteği geri çekti. “Le Retour”, konusunda reşit olmayan gençler üzerine kritik sahneleriyle, seçici kurulun 13 Nisan’da ilan ettiği 19 filmlik listeye girmemişti. Sonraları ek bir listeyle yarışma filmlerine dahil edildi. “Le Retour” festival başlamadan polemiklere yol açması, reşit olmayan bir aktrisin yer aldığı bir sahneden kaynaklanıyordu. Bu sahnede Fransa’da kurallara göre suç sayılan 16 yaşından küçük bir kız mastürbasyon yaparken gözüküyordu. Bu sahneyle ilgili taciz ve usulsuzluk şüphelerine konu olan filmin çekimleri sırasında, cinsel saldırı ve taciz şikayetleri olmuştu. Ahlak kurallarının çiğnendiği suçlamalarının ardından gelen polemikler, Cannes programına eklenen “Le Retour” filmine leke sürecek mi sorusunu sordurdu.
KORSİKA’DA GEÇMİŞE YOLCULUK
Film 2 genç kızın anneleriyle doğdukları Korsika’ya yaptıkları ziyarette yaşadıklarını anlatıyor. 40’lı yaşlardaki Kheididja (Aissalou Diallo Sagna) kendisine Korsika’da bir yaz geçirmek için çocuklarına bakma fırsatı sunan Paris’li zengin bir ailenin yanında çalışır. Bu kızları Jessica (Suzy Bemba) ve Farah (Ester Gohourou) ile 15 yıl önce trajik bir şekilde terk ettikleri adaya dönmek için bir fırsattır. Khédidja anılarıyla mücadele ederken, 2 genç yaz mevsiminin tüm cazibelerine katılır. Beklenmedik karşılaşmalar, 400 darbe, ilk romantik deneyimler. Bu gezi, tarihlerinin bir bölümünü keşfetmeleri ve yakınlaşmaları için bir fırsat olacaktır.
Senaryo Catherine Corsini’nin hayatından izler taşıyor. Çocukluğunu bu adada geçiren sanatçı 12 yaşındayken kaybettiği babasının acısını uzun yıllar yaşamış. 15 ve 33 yaşlarındayken Korsika’ya dönmüş. Senaryosunda babasının kaybıyla ilgili yaşadıklarını, 2 kızkardeş Jessica ve Farah için yazmış. Filmdeki 2 ailenin de kızları var, tümünün sırları ve gizli ajandaları var.
Filmin taşıdığı mesajlara gelince, onları şöyle sıralayabiliriz : Bir ailede sır taşımanın getirdiği yük, anne veya babasız büyümenin zorluğu ve yarattığı travma, peşin hükümler, tasasız gençlik ve pervasızlık. Senaryosunda iyi işlenmiş aile freskleriyle “Le Retour”un 2 ailesinde sosyal ve cinsel yönelim klişeleri sürekli yıkılıyor. Ailelerden biri sırlar üzerine kurulmuş. Diğerinde çocuklarının bunalım geçirmekte olduğunun farkında olmayan ebeveynler var. Catherine Corsini etnik kökenlerini, kimliklerini, cinselliklerini keşfetme yolculuğunda çıkan taban tabana zıt kişilikteki 15 ve 18 yaşlarındaki 2 Fransız siyahi kız kahramanının iç dünyasını başarılı bir şekilde yansıtıyor ve seyircisinin kalbine dokunmayı biliyor. Film aile, aidiyet, etnik kökenler, cinselliği keşfetme, sırlar, yalanlar gibi birçok hassas konuya değiniyor.
Varlıklı bir anne (Virginie Ledoyen) ve babası (Denis Podalydes) ile birlikte yaşayan, hiç erkek arkadaşı olmamış Gaia’nın (Lomane de Dietrich) eskiden bir lezbiyen ilişki yaşamıştır. Prestijli bir üniversiteye giriş hakkını kazanan, eğitim hayatı başarılı Jessica, annesi Khedidja’nın çocuklarına baktığı Paris’li burjuva ailenin yaşıtı kızı Gaia ile uyum sağlarken, isyankar, kaostan beslenen kızkardeşi Farah farklı yol almayı deniyor, beyaz ırkçı bir gençle (Harold Orsini) yakınlaşıyor. Aynı yaştaki biri beyaz diğeri zenci 2 kızın kaçınılmaz yakınlaşması 3 kişilik Jessica’nın ailesinin dengelerini alt üst ediyor. Kleptoman Farah plaj görevlisinin kulübesinden çaldığı esrarı tatildeki gençlere satar. Yakalanınca topladığı paraları sahibine iade etmek durumunda kalır. Bu olay ile yakınlaşan ikili arasında masum bir flört başlar.
2 LEZBİYENİN FİLİZLENEN AŞKI
Korsika sahillerinde yaz tatillerini geçiren gençler içki içerek, uyuşturucu tüketerek, çılgınca dans ederek, seks yaparak partilerde eğlenirler. Filmde uzun tutulmuş bir esrar partisi var. Gaia’nın teşvikiyle ilk kez uyuşturucu deneyen Jessica hastanelik olur. Bu olay kendisini ailesini terkedip terketmemede bir yol ayırımına götürür. Film geriye dönüşlerle Khédidja’nın Korsika’daki mutlu günlerine ve düğününe bizleri götürür. Jessica’ya annesi bir trafik kazasında öldüğünü söylediği babasından bahsetmekten pek hoşlanmaz. Annesinin ilk aşkını yaşadığı Korsika’ya geldiklerinde, Jessica büyükannesinin izini araştırır ve kendisini bulur. Yaşlı kadından babası hakkındaki gerçekleri öğrenir. Khédidja 2 kızını yanına alıp Korsika’ya dönmemek üzere kaçtığını öğrenen kocası, kendisini bu kararından döndürmek için yola çıkmıştı. Babasının Khédidja’yı yolundan çevirmek için acele edince yaptığı kazada öldüğünü gerçeğini öğrenir. Kızlarına hayati bir yalan söyleyen annesini terkedip sevgilisi Gaia ile büyükannesinin evine taşınır.
Queer Palm Ödülüne aday “Le Retour” son derece cesur ve özgün bir film. Catherine Corsini duygu yüklü bir sinema diliyle izleyicinin yüreğine hitap etmeyi biliyor. Feminist kuruluşlara destek veren bazı radikal, militan savcı ve yargıçların beklentisi boşa çıktı. Cannes Festivali yönetimi sanatsal tercihlerinde bağımsız olduklarını bir kez daha göstererek, filmi ilan edilen 19 filmin ardından ana yarışmaya dahil ettiler. Bu kararıyla Cannes Film Festivali yönetimi bağımsız ve özgür bir etkinlik olduğunun altını çizdi. 16 yaşından küçük bir kızın oynadığı bir sahnede, kızı mastürbasyon yaparken göstermesi fırtına yaratmıştı. Ancak filmi izlediğimizde bu sahnenin kurgu aşamasında kesildiğini gördük. Filmin yönetmenine, yapımcısına yapılan taciz şikayetlerinden sonra festivalin başlamasından önce bu skandal 2 hafta boyunca Fransız kamuoyunu meşgul etmişti.
Kişisel deneyimlerinden beslenen senaryosu için Catherine Corsini : “Gençliğimde eşcinselliği yaşamak günümüzdeki gibi basit bir şey değildi. Günümüzde bu konuda müthiş bir serbestlik var. Artık 2 kadın arasınaki aşk ilişkileri üzerine film yapabiliyorum. Geçmişte konuşmaya çekindiğim konuların bugün filmini yapıyorum” dedi. Kadın ağırlıklı oyuncu kadrosuyla, yönetmeniyle, 2 senaryo yazarıyla, görüntü yönetmeniyle, dekoratrisiyle “Le Retour” kadrosunun üçte ikisi kadın sanatçılardan oluşuyor. Görüntü yönetmeni Jeanne Lapoirie Korsika’nın vahşi coğrafyasında pastoral görüntüleriyle iyi bir iş çıkarırken, Korsika’yı filmin karakterleri arasına katıyor.
CİNSELLİĞİ KEŞFETME YOLCULUĞU
Aissatou Diallo Sagna, Catherine Corsini’nin bir önceki filmi “Yol Ayırımı / La Fracture”de bir hemşireyi canlandırdığı rol ile keşfedilmişti. Bu performansı kendisine En İyi Yardımcı Oyuncu César Ödülü’nü getirmişti. 2. filminde tek başına büyüttüğü 2 çocuğuyla hayata tutunmaya çalışan çocuk bakıcısı Khédidja’da inandırıcı bir portre çiziyor. 3 çocuk annesi olan Aissatou Diallo Sagna özel hayatında bir hastahane çalışanı. Kızlarını canlandıran Suzy Bemba ve Ester Gobourou sinemadaki bu ilk deneyimlerinde aksamazken, zengin ailenin tatminsiz kızı Gaia rolünde Audrey Tatou’nun Altın Aslan Ödüllü “L’Evenement” filminde bir yan rolde oynayan Lomane de Dietrich var. François Ozon’un “8 Kadın / 8 Femmes”ı ile Berlin film Festivalinde Gümüş Ayı Ödülü ve Avrupa Film En İyi Kadın Oyuncu Ödülü kazanmış, aralarında Claude Chabrol’ün “La Céremonie”si dahil 65 filmde oynamış Virginie Ledoyen “Le Retour”da Parisli zengin burjuva kadını oynuyor. Ancak bu çapta bir oyuncuyu figüran rolünde izlemek şaşırtıcı. Filmde sanayici kocasını, Yunan kökenli, tiyatrodan gelen Denis Podalydes canlandırıyor. Aktör her sahnede Ledoyen’den rol çalıyor.
Yazımı filmin senaryo yazarı – yönetmeni Catherine Corsini ile bitirmek istiyorum. 1956 Drieux doğumlu 67 yaşındaki sinema ve TV yönetmeninin kariyerinde 12 uzun metrajlı film var. Genelde kendi yazdığı senaryolardan yola çıkan Corsini (kısalar dahil) 22filmiyle Fransız sinemasının cüretli, cesur kadın yönetmenleri arasında yer alıyor. Eşcinsel olduğunu gizlemeyen Corsini Cannes Film Festivallerinin yakından tanıdığı bir isim. Emmanuelle Béart’lı dram filmi “La Répétition” (2001) ile ana yarışmada, 11 yıl aradan sonra yine dram filmi “Trois Mondes” ile Belirli Bir Bakış Bölümünde yer aldı. Corsini, Sarı Yeleklilerin isyan günlerinde Paris’in bir hastanesinde geçen konusuyla “Yol Ayırımı / La Fracture” ile 2021’de ana yarışmaya döndü. O filmi de “ Eve Dönüş / Le Retour” gibi çok beğenildi.
2012 tarihli Corsini filmi Belirli Bir Bakış Bölümünde yarışan “Trois Mondes”da, parlak bir geleceği olan Al’in yazgısı arkadaşıyla birlikte yaptığı bir trafik kazasında değişir. Çarptıkları adam ölünce hayatları fırtınalı bir hal alır. “Belle Saison” (2015) 1970’lerin Fransa’sında bir çiftçi ile feminist aktivist bir öğretmen arasındaki ilişkiyi anlatan bir dram filmiydi. “İmkansız Aşk / Un Amour İmpossible” (2018) kararsız ve manipülatif bir baba tarafından tehlikeye atılan bir anne ile kızı arasındaki koşulsuz sevgi üzerine bir filmdi. “Yol Ayırımı / La Fracture”ün konusu Fransa’yı sarsan Sarı Yeleklilerin gösterileri sırasında Paris’te hayatın durduğu bir dönemde geçiyor. Ayrılmanın eşiğindeki 2 sevgili bir hastanenin acil servisinde çalışmaktadır. Servisteki yoğunluk artarken yanlarına yaralı ve öfkeli bir gösterici gelir. Catherine Corsini 2016 yılında Cannes’da Altın Kamera jürisine başkanlık yaptı.
Yönetmen : Catherine Corsini
Senaryo : C. Corsini, Naila Guiguet
Görüntü Yönetmeni : Jeanne Lapoirie
Kurgu : Fréderic Baillehaiche
Oynayanlar : Aissatou Diallo Sagna, Suzy Bemba, Ester Gohourou, Lamane de Dietrich, Virginie Ledoyen, Denis Podalydes
Fransa / Dram / 110 Dk.
