Hayır

Hayır / Nope

Jordan Peele “HAYIR” ile eleştirmenleri ikiye bölüyor

UFO AVI

Irk ayrımcılığını sosyolojik açıdan ele almak iddiasındaki Jordan Peele ilk 2 filmiyle izleyiciyi rahatsız etmeyi hedeflemişti, ürkütücü “Hayır” ile huzursuz etmeyi sürdürüyor. Ağır ilerleyen ilk yarısıyla, birçok konuya değinmek istediği için dağınık ve boşluklar barındıran senaryosuyla, zaman zaman sarkan mizanseniyle, film beklentilere cevap veremiyor. “Hayır” gökyüzü kaynaklı, gizemli uçan daire ve uzaydan gelen tehdit konulu filmler zincirine son halka olarak ekleniyor.

Modern korku sinemasının yeni gözdesi, kimilerinin yeni Hitchcock’u Jordan Peele’nin merakla beklenen, 60 milyon dolar bütçeli “Hayır / Nope”’u, ABD’deki ırkçılık sorununa fantastik gerilim türünde yaklaşıyor. Kariyerindeki 3 filmle Jordan Peele eleştirmenleri ikiye bölen genç (43) bir yönetmen. Kimileri onu dahi bir senaryo yazarı, gerilim türüne yenilik getiren özgün bir yönetmen olduğunu ileri sürerken, kimileri unu sıradan bir sinemacı olduğunu söylüyor.

Jordan Peele’nin ilk filmi “Kapan / Get Out” (2017) En İyi Orijinal Senaryo Oscar Ödülünü kazanmıştı. “Kapan” genç bir zenci erkeği tuzağına düşüren beyaz bir aile üzerinden ırkçılığı eleştiren, taşranın tekinsizliğini sergileyen bir filmdi. 2 yıl sonra ardından gelen “Biz / Us”, 2 çocuklu bir ailenin, kendilerine tıpatıp benzeyen 4 davetsiz misafirin evlerine girmesiyle hayatlarının kabusa çevrildiğini anlatıyordu.

“YENİ HİTCHCOCK” (?)

Jordan Peele hayranları, “Hayır”ın gerilim temposunu sürekli ayakta tutan, gizemli atmosfer yaratan mizanseniyle, efektleri iyi kullanan teknik kadrosuyla filmi övdüler. Filmin son yarım saatinin nefes kesici olduğunu, final bölümünün çok etkileyici olduğunu ileri sürdüler. Jordan Peele’nin modern korkuyu bozup yeniden tanımlama çabasını kariyerindeki 3 filmle kanıtladığını söyleyen hayranları, epik korku filmi olarak karşıladıkları “Hayır”ın yeni bir popüler kabus denemesine giriştiğini ileri sürdüler.

Irk ayrımcılığını sosyolojik açıdan ele alma iddiasındaki Jordan Peele ilk 2 filmiyle izleyiciyi rahatsız etmeyi hedeflemişti, ürkütücü ve heyecan verici “Hayır” ile huzursuz etmeyi sürdürüyor. Western dekoru içinde, acı hicviyle, Jordan Peele korku-gerilim türünün bilinen temalarını farklı, yeni ve özgün bir şekilde ele alma iddiasını taşıyor. Metaforlar, semboller, göndermeler ve alt metinler aracılığıyla temalarına zenginlik katmaya çalışıyor. Bu arada ırkçılık, yabancı düşmanlığı gibi sosyal konulara da değiniyor.

Ancak “Hayır” ağır ilerleyen ilk yarısıyla, boşluklar barındıran senaryosuyla, zaman zaman sarkan mizanseniyle beklentilere cevap veremeyen bir film. Birçok konuya değinmek istediği için dağınık bulduğumuz senaryo bir türlü toparlanıp bütünlük kazanamıyor.

Filmin konusu Güney Kaliforniyanın iç kısımlarındaki bir kasabada geçiyor. Buradaki bir at yetiştirme çiftliğindeki 2 kardeş esrarengiz ve tüyler ürpertici bir keşfe tanıklık ediyor. Hollywood prodüksiyonlarına hizmet veren, aile yadigarı eğitim çiftliğini işleten, ıssız bir uçurumun sakinleri olan 2 kardeş, Otis Jr. OJ (Daniel Kaluuya) ve Emerald (Keke Palmer), arazilerinin hemen üzerinde konumlanan, hiç şekil değiştirmediği gibi hareket de etmeyen gizemli bir bulut keşfediyorlar. Bu bulut içinde, ölümcül tehdit yaratan bir UFO’nun gizlenmiş olduğunu kısa zamanda anlıyorlar.

OJ film ve televizyon yayımları için atları eğitiyor. OJ komşusu, Vahşi Batı temalı park işletmecisi Ricky’ye (Steven Yuen) şovunda kullanacağı birkaç at satar. Gizemli uçan daire aile reisi Otis’in ölümüne sebep olur. Lunaparka saldıran UFO Ricky’yi ve şovunu izleyenleri yutar. Sabit bir bulutun arkasında gizleneni atları ürküten, yeryüzündeki kurbanlarını vantuz gibi içine çeken, OVNİ denen uçan dairenin kusursuz fotograflarını çekerek büyük bir servete kavuşmayı hedefleyen 2 kardeş, bu iş için bir kadro oluşturur. Teknoloji dehası Angel Torres (Brandon Perea) ve deneyimli görüntü yönetmeni Antlers Holst (Michael Wincott) ile işbirliğine girerler.

UFO’nun varlığını kanıtlamak için kurdukları planın netice verip vermiyeceği, filmin nefes kesici final bölümünde belli olur. Atlarla duygusal bir bağ kurabilen OJ ve para kazanma konusunda uzman kızkardeşi Emerald’ın, içinde bulundukları kaostan kurtulmak için hazırladıkları planın senaryoda iyi işlendiğini söylemek zor. Filmin giriş bölümünde 1998’deki TV sitcom’unda çıldırıp katliam yapan şempanze Gordy, çiftlikte eğlence sektörü için özel eğitilen atlar ve UFO’ya yem olarak sunulan at üzerinden, “Hayır” hayvan istismarı ve sömüsünü eleştiriyor.

METAFORLAR, SEMBOLLER, GÖNDERMELER

Sinema sanatı dünya dışı varlıklara ilgi duyanlara hitap eden, gökyüzü kaynaklı, uzaydan gelen tehdit ve gizemli uçan daire konulu sayısız film üretti. Bunların en sevimlisi, Steven Spielberg’in 1982 tarihli “E. T.” (The Extra Terrestriel) başyapıtı. Filmin uzaydan gelen ve dünyada unutulan sevimli yaratığı çocuklar çok sevdi, ama yine de bu özgün ve fantastik filmi izledikten sonra uzaya endişeyle baktılar. Spielberg “E. T.”den 5 yıl önce “Üçüncü Türden Yakınlaşmalar / Close Encounters Of The Third Kind”da (François Truffaut’ya da rol verdiği) bilim kurgu klasiğine imza atmıştı.

Denis Villeneuve’ün “Geliş / Arrival”’ını (2016), Scott Derrickson’un “Dünyanın Durduğu Gün / The Earth Stood Still”ini (2008), M. Nigth Shyalaman’ın “Yakınlaşmalar / Signs”ini (2002) türün diğer kaliteli yapımları arasında saymak mümkün. “Hayır / Nope” uzaydan gelen tehdit konulu filmler zincirine son halka olarak ekleniyor. Filmin üç ana kahramanı UJ, Emerald ve Ricky’yi gözlerini uzaya dikmiş korku ve endişeyle göğe bakarken gösteren fotograf adete filmi özetliyor.

Filmin İsviçre doğumlu, Hollanda-İsveçli görüntü yönetmeni Hoyte Van Hoytema (51) usta işi kadrajlarıyla, “Hayır”ı görsel olarak etkileyici bir film yapıyor. Hoytema evvelce James Gray’in “Ad Astra” adlı bilim-kurgu filminde çalışmış, “Tenet”, “Dinkirk” gibi Christopher Nolan’ın 2 popüler filmlerde görev almıştı.

TV ve sinema oyuncusu, yapımcı, Londra doğumlu, 33 yaşındaki İngiliz Daniel Kaluuya “Kapan / Get Out”tan sonra “Hayır / Nope”da Jordan Peele’nin 2. kez birlikte çalışıyor. Denis Villeneuve’ün müthiş aksiyon filmi “Sicario”dan (2015) 2 yıl sonra Daniel Kaluuya “Kapan” ile uluslararası şöhreti yakalamıştı. İngiliz aktör geçen yıl 2 Oscar Ödüllü “Judas And The Black Messiah” filmiyle En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu dalında Oscar kazanmıştı.

Son derece hızlı konuşabilen, enerjisi ve rahat hareketleriyle dikkati çeken, Emerald rolündeki Keke Palmer, evvelce Jordan Peele ile TV serisi “Key And People Show”da birlikte çalışmıştı. Zor rolünün altından ustalıkla çıkan Palmer filmin en sempatik karakteri. İtalyan anne- Ingiliz babanın oğlu, Kanadalı usta oyuncu Michael Wince (64) deneyimli ve fedakar kameraman Antlers Holst rolünün hakkını veriyor. Genç Amerikalı aktör, yakışıklı Brandon Perea (27), teknoloji dehası Angel Torres rolüyle, kariyerinin 3. uzun metrajlı filmi “Hayır”da ilk kez önemli bir rolde kendini kanıtlama fırsatını buluyor.

Yönetmen / Senaryo : Jordan Peele

Görüntü Yönetmeni : Hoyte Van Hoytema

Kurgu : Nicholas Monsour

Müzik : Michael Abels

Oyuncular : Daniel Kaluuya, Barbie Ferreira, Michael Wincott, Steven Yeun, Keke Palmer, Brandon Perea, Terry Notary, Andrew Patrick Ralston, Donna Mills, Jennifer Lafleur, Ryan W. Garcia

ABD / Gerilim-Korku-Gizem / 130 Dk.