Vaad Edilen Toprak / Bastarden / The Promised Land
VAAD EDİLEN TOPRAK
Nikolaj Arcel’in bol ödüllü filmi bir İskandinav western’i
Film 18. yüzyılda emekli bir savaş gazisi yüzbaşının metruk fundalık bir bölgede Kral adına koloni inşa etme çabasını anlatıyor. Bu western’de aksiyon da var, romantizm de var, saf iyiler, kötüler de var. Bu etkileyici dönem destanını Nikolaj Arcel klasik ama düzgün bir sinema diliyle anlatıyor. Mads Mikkelsen aldığı ödüllerin hakkını veriyor.
Dünya prömiyerini son Venedik Film Festivalinde yapan Danimarka filmi “Vaad Edilen Toprak / The Promised Land / Bastarden” buradan bir Onur Ödülü ile ayrıldı. Film bu yıl Avrupa Film Ödülleri’nde, baş oyuncusu Madd Mikkelsen Yılın En İyi Erkek Oyuncusu, Rasmus Videobaek’i Yılın En İyi Görüntü Yönetmeni, Kicki İlander’i Yılın En İyi Kostüm Tasarımcısı yaptı. Filmin yönetmeni Nicolaj Arcel senaryoyu Anders Thomas Jensen ile birlikte yazdı. İda Jessen’in sürükleyici bir dönem dramı olan “Kaptan ve Ann Barbara – The Captain” adlı roman bu senaryoya kaynaklık yaptı.
TANRININ UNUTTUĞU YER
Film, yaşam boyu hayalinin peşinden koşan, 18. yüzyıl Danimarkasında yaşayan, gururlu bir savaş gazisi olan Yüzbaşı Ludvig Kohlen’in (Mads Mikkelsen) emeklilik hayatını anlatıyor. Bu etkileyici dönem destanını Nikolaj Arcel klasik bir sinema diliyle anlatıyor, ancak mizansenindeki sağlam çerçevesiyle bazı sınırları zorluyor. Bu İskandinav western’inde aksiyon da var, romantizm de var, saf iyiler de kötü adam da var. Toprak ağası Frederik De Schinkel’in (Simon Bennebjerg) kuzini Edel Helene (Kristin Kujath Thorp) babasının maddi beklentileri sebebiyle bu zengin adamla nişanlanır ama evlenmeyi kabul etmez. Saraylarını ziyaret eden Ludvig’e iltifat edip kendisini ümitlendirir. Ludvig’e bir yıl içerisinde asil bir ünvan kazanması halinde kendisiyle evlenebileceğini söyler.
52 yaşındaki Kopenhag doğumlu yönetmen, senaryo yazarı Nikolaj Arcel’in aktifinde 6 uzun metrajlı film var. Arcel’in en büyük uluslararası başarısı 2012 Berlin Film Festivali’nde “Kraliyet Meselesi / A royal Affair” ile kazandığı En İyi Senaryo Gümüş Ayı Ödülü. Yine Madd Mikkelsen’in başrolünü oynadığı bu tarihi dramanın konusu akıl hastası Danimarka kralı 7. Christian’ın sarayında geçiyor. Vatadaşı senaryo yazarı Anders Thomas Jensen (52) kendisinden daha ünlü. 2010 yılında Yabancı Dilde En İyi Film Oscar Ödülü sahibi “Daha İyi Bir Dünyada / Haevnen / İn a Better World”ün senaryosunu filmin yönetmeni Susanne Bier ile birlikte yazmıştı.
1700’lerin ortalarında Danimarka Kralı 5. Frederik medeniyetin yayılabilmesi ve kraliyet ailesi için yeni vergiler oluşturabilmesi gerektiğini ilan etti. Ancak hiç kimse çorak topraklara göç etmeyi göze alamadığı için kralın emrine uymaya cesaret etmedi. Zira bu fundalık kesim ölüm anlamına geliyordu; aç kurtların, haydutların ve acımasız bir doğanın musallat olduğu, Tanrı’nın unuttuğu bir yerdi. 1755 yılının sonunda Ludvig Van Kahlen inatçı bir şekilde fundalığa doğru yola çıktı. O toprakların kendisine uzun zamandır aradığı zenginliği ve onuru getireceğine inancı tamdı. Kral adına koloni inşa ederse karşılığında çok istediği bir Kraliyet ismine kavuşacaktı.
Ancak bölgenin tek hakimi Alman asilzadesi Frederik de Scinkel, kibirli bir şekilde bu toprakların kendisine ait olduğunu ileri sürüp yüzbaşıyı uzaklaştırmak için elinden gelen her zorbalığı yapar. 25 yıllık askerlik hizmetinden sonra ülkesine dönen vatansever, müteşebbis ve hırslı adam gölgede yaşamanın üzüntüsünden kurtulmak istemektedir. Veterinerlerin kaldığı kalabalık bir yoksullar evinde yaşamaya terk edilmesine rağmen, arzusu kralın dikkatini çekmek ve toplumun seçkinleri arasında statü kazanmaktır. Bunu gerçekleştirmek için bir planı vardır. Frederik de Schikel’in zulmünden kaçan Johannes ve karısı Ann Barbara Ludvig’in yanına sığınır. Bunu öğrenen toprak ağası eski uşaklarını yakalayıp cezalandırmayı ve Ludvig’ı yalnız bırakmayı aklına koyar. Bununda başarır, işkenceden geçirdiği Johannes’i adamlarına öldürtür.
Ludvig yasa dışı olmasına rağmen bir çingene gezgin grubunu işe alır. Ama çıkan engellerden sonra onları yanında tutamaz; çingeneler ayrılınca toprağı ekebileceği işçisi kalmaz. Tüm zorlukları aşmayı başaran Ludvig Almanyadan getirdiği patatesleri ekmeyi ve 80 çuval hasat elde ermeye muvaffak olur. Ancak Frederik’in entrikalarına rağmen, rüstik bir çiftlik eviyle bölgeye yerleşmeye başarır. Birkaç yıl sonra evini ziyaret eden bir subay kendisine baron ünvanı verildiğini ve bölgeye 400 yeni yerleşimcinin sevkedileceği müjdesini verir.
DANİMARKADA EKİLEN İLK PATATES
Bir başka İskandinav western’i, senaryosunu Lars Von Trier’in yazdığı, Thomas Vinterberg’in yönettiği “Sevgili Wendy / Dear Wendy”nin (2005) konusu bir maden kasabasında geçiyordu. “Promised Land” başlığını taşıyan 2 film, 2 ünlü yönetmenin imzasını taşıyor. Polonyalı usta Andrzej Wajda’nın 1975 tarihli “Vaadler Ülkesi / Promised Land”i konusu 19. yüzyılda geçen bir gençlik dramasıydı. Gus Van Sant’ın 2005 tarihli “Kayıp Umutlar / Promised Land”ında fetiş oyuncusu Matt Damon oynamıştı.
“Vaad Edilen Toprak”ın yönetmeni Nicolas Arcel filmi hakkında “Hayatında tek amacı olan bir adamın bakış açısıyla yansıttığım film bir varoluşsal hesaplaşmanın sonucunda ortaya çıktı; ve bu en kişisel filmim oldu. İda Jessen’in muhteşem kitabından, Anders Thomas Jensen ile birlikte destansı bir hikaye anlatmak istedik. Hayat kaostur, acı verici, nahoş ve güzel olabiliyor. Çoğu zaman bunu kontrol edemiyoruz.” dedi. Arcel – Jensen ikilisi daha önce Stephen King’in romanından alınan “Kara Kule / The Dark Tower”de (2017) birlikte çalışmışlardı. Jensen senaryosunu yazıp yönettiği “Valgaften” ile 1998 yılında Kısa Film kategorisinde Oscar Ödülü kazanmıştı. Yine Mads Mikkelsen’in oynadığı “Ademin Elmaları / Adam’s Apples”in (2005) senaryo yazarı ve yönetmeniydi.
Önemli bir kısmı Çek Cumhuriyetinde çekilen “Vaad Edilen Toprak”ta Rasmus Videbaek pastoral görüntüler eşliğide fundalık bölgenin her mevsimini perdeye başarıyla yansıtıyor. İç mekan çekimlerindeki hafif mum ışığı kullanımı da başarılı. Oyuncu kadrosunda Kopenhag doğumlu genç aktör Simon Bennebjerg (35) abartılı bir yorumla, statü sahibi, despot ve gaddar bir toprak ağası olan Frederik de Schinkel’i canlandırıyor. Danimarkalı aktörü NETFLİX’in ünlü dizisi “Borgen”den (2010 – 2022) tanıyoruz.
Danimarka sinemasının en ünlü uluslararası aktörü olan Kopenhag doğumlu Mads Mikkelsen (59), Avrupa Film Ödüllerinde (“Another Round” ve “The Promised Land” ile) En İyi Erkek Oyuncu Ödülüne 2 kez sahip olmuş deneyimli bir aktör. Thomas Vinterberg’in yönettiği “Onur Savaşı / The Hunt” ile 2012 Cannes Film Festivalinde En İyi Erkek Oyuncu Ödülünü kazanmıştı. Mikkelsen “Yasak Aşk / A Royal Affair” (2012) filminde Nicolas Arcel ile birlikte çalışmıştı. 2020 yılında Yabancı Dilde En İyi Film Oscar Ödülü sahibi, Thomas Vinterberg’in “Körkütük / Druk / Another Round”un başrol oyuncusu da Mads Mikkelsen idi. “Vaad Edilmiş Toprak”ta küçük bir maaşa emekliye ayrılmış yoksul Ludvig’in hiç bir insan ya da doğa kanununun kendisini durdurmaya yetmeyeceği Jutland’ın topraklarını evcilleştirmeyi aklına koymuş idealisti canladırıyor; bu meydan okumayı bir avuç fakir işçiyle gerçekleştirmeyi umuyor.
Yönetmen : Nikolaj Arcel
Senaryo : Nikolaj Arcel, Anders Thomas Jensen
Görüntü Yönetmeni : Rasmus Videbaeck
Müzik : Dan Romer
Kurgu : Olivier Bugge Coutté
Oynayanlar : Mads Mikkelsen, Amanda Cottin, Simon Bennebjerg, Morten Hee Andersen, Gustav Lindh, Kristin Kujath Thorp, Magnus Kreppper
Danimarka-Almanya-İsveç-Norveçe / Tarihi-Aksiyon-Dram / 127 Dk.
