Her Şey Her Yerde Aynı Anda
BAĞIMSIZ BİLİMKURGU – KOMEDİ
Oscar’da zafer “HER ŞEY, HER YERDE, AYNI ANDA” filmi absürt ve uçuk mizahlı senaryosuyla, görsel efekt bombardımanıyla bunaltan mizanseniyle, uzay ve Alfa Evreni fantezisiyle, film bana zorlayıcı ve itici geldi. Oscar’a hiç aday olamamış filmin 3 oyuncusu ödüllendirildi. Akademinin bu yıl kaliteyi değil, vefa duygusunu ödüllendirdiği kanaatine vardım. Örneğin 4 oyuncu ödülünden üçünü bu filmdeki oyunculara verilmesini ben ancak “vefa duygusuyla” izah edebiliyorum.
“Her Şey, Her Yerde, Aynı Anda / Everything, Everywhere, All At Once” bu yıl aday olduğu 11 daldan 7 Oscar Ödülü çıkarma başarısını gösterdi. Film 2009’da 8 Ödül alan “Slumdog Millionaire”den bu yana en fazla ödül toplayan, hem de en önemli ödülleri alan film oldu. İngiliz BAFTA yarışmasındaki 10 kategoriden eli boş dönen “Her Şey….” Altın Küre’de 6 ödül kazanmıştı.
Filmde, kocasıyla yıllar önce Çin’den ABD’ye göç edip yeni bir hayata başlayan Evelyn Wang (Michelle Yeoh), yaşayabileceği alternatif hayatlarla bağlantılı diğer evrenleri keşfederek tek başına tüm evrenleri kurtarması gereken çılgın bir maceraya sürükleniyor. Felsefi kavramlar eşliğinde varoluş krizleri işleyen, fütüristik, tuhaf, çarpıcı ama dağınık ve yorucu bulduğum bu film bende düş kırıklığı yarattı. İlk izleyişimde beğenmediğim filmi, “Akademi bu filmde ne buldu ?” merakımı gidermek için ikinci kez seyrettim. Fikrim değişmedi.
FAZLA İDDİALI, KENDİNİ BEĞENMİŞ FİLM
Absürt ve uçuk mizahlı senaryosuyla, görsel efekt bombardımanıyla bunaltan mizanseniyle, uzay ve Alfa Evreni fantazisiyle, film bana itici geldi. Akademinin bu yıl kaliteyi değil, “vefa duygusunu” ödüllendirdiği kanaatine vardım. Örneğin 4 oyuncu ödülünden üçünü bu filmdeki oyunculara verilmesini ben ancak “vefa duygusuyla” izah edebiliyorum. Parlak kariyerlerinde Oscar’a hiç aday gösterilmemiş, kıymeti bilinmemiş Michelle Yeoh, Ke Huy Quan, Jamie Lee Curtis’in tümünün heykelciklerle buluşturulmasını, ben “The Bansheese Of İnisherin”in “kare as” aday 4 oyuncusuna yapılan bir haksızlık olarak kabul ediyorum. Akademi her halde “İrlandalı oyuncular festivallerde kazandıkları sayısız ödülle yetinsinler. Hollywood “Her Şey..”in oyuncuların ilk yakaladıkları şansı değerlendirmek lazım” diye düşünmüş olacaklar.
Eski filmlerinde Uzakdoğu dövüş sanatında ustalıklarını kanıtlamış Michelle Yeoh ve Ke Huy Quan’ın bu hasletleri film boyunca istismar edilip, uzun tutulmuş yerli yersiz kung fu ve jiu jitsu sahnelerine senaryoda yer verilmiş. Herkesin parmaklarının sosis gibi uzadığı saçmalığının yanı sıra, filmde başı üstünde taşıdığı rakunun kendisine şans getirdiğini iddia eden bir aşçı var. Film, ayak parmaklarıyla piyano çalan bir kadın, bir polis ordusunu karate oyunlarıyla saf dışı bırakan bir kadın kahraman gibi uçuk fantezilere de yer veriyor. Varoluşçuluk, nihilizm ve absürdizm gibi felsefi kavramları barındıran filmin senaryosunu, ben fazla iddialı, zorlayıcı ve kendini beğenmiş buldum.
Filmin olumlu bir yönünü bulmaya çalıştığımda, aile birliğinin ve sevginin gücünün öneminin mesajının verilmesinde buluyorum. Bir çamaşırhanede yapılan vergi denetlemesi, Evelyn Wang ve ailesini alternatif evrenlerde kahramanca serüvenlere sürüklüyor. Tüm evrenlerde sabit kalan tek şey ise aile bireylerinin hissettikleri karmaşık sevgi hissidir. Film paralel evren kurgusuna ve “yaşadığımızdan başka bir hayat mümkün mü ?” sorusuna da cevap arıyor. Gerçeküstü komedi, bilimkurgu, aksiyon, dövüş sanatları, fantezi ve animasyon unsurlarıyla filmi bir “tür anarşi girdabı” olarak adlandıranlar oldu. Benim aklımın pek yatmadığı çoklu evrenli fantastik hikayesiyle, film hem görsel hem zihinsel olarak etkilemeyi hedefliyor. Başkahraman Evelyn yaşayabileceği alternatif hayatları ve tüm çoklu evrenleri keşfediyor.
Film dünyayı kurtarması gereken bir kadının macera dolu hikayesini anlatıyor. Film, aşık olduğu adamla birlikte ABD’ye giden ve yerleştiği Kaliforniya’da ailece sahip oldukları çamaşırhaneyi işleten Evelyn Wang’ın (Michelle Yeoh) çoklu evreninde yaşadıklarını anlatıyor. Fantastik konusuyla film, dünyanın kaderinin vergi borçlarıyla bunalmış bu göçmen ailenin elinde olduğunu iddia ediyor. Kocası Waymond’un (Ke Huy Quan) kendisini boşamak için mahkemeye başvurduğunu öğrenen Evelyn, sıradan bir yaşam sürerken, kendisini bir anda çılgın bir maceranın içinde bulur. Ve evreni kurtarabilecek yegane gücün kendisine ait olduğunu öğrenir.
Göç ettiği ülkedeki vahşi kapitalizme ayak uydurup işini sürdürme savaşını veren, aile hayatı dağılma tehlikesi geçiren, kendini “inatçı, darmadağın biri olarak tarif eden” bir kadının paralel evrenler arasındaki yolculuğu izliyoruz. Pek çok evrende tuhaf ve şaşırtıcı tehlikeler ortaya çıktıkça, yeni keşfedilen güçlerini kullanmayı öğrenmeli ve herkesi kurtarmak için savaşılmalıdır. Kahramanlarımızın çoklu evrenin kolları arasında oradan oraya zıpladığı, ölümcül bir kozmik simidin bulunduğu gerçekliği yok etmekle tehdit ettiği karmaşık bir olay örgüsünü izliyoruz. Sahip olduğu çamaşırhanenin geliriyle kıt kanaat geçinen birinci nesil göçmen Evelyn ile ABD’de doğmuş kızı Joy (Stephanie Hsu) arasındaki çekişmeye ve fırtınalı bir anne-kız ilişkisine şahit oluyoruz.
Film bu yönüyle, acıyla tatlıyı bir arada sunan bir tür Amerikan Rüyası hikayesine de yer veriyor. Joy’un Çinli olmayan kız arkadaşı Becky (Tallie Medal) ile olan lezbiyen ilişkisini kabul etmekle isteksiz davranan Evelyn, Becky’yi sürekli sorunlar yaşadığı babası Gong Gong’a (James Hong) “Joy’un en iyi arkadaşı” olarak tanıştırır. Çamaşırhane, Gelir İdaresi Başkanlığındaki müfettiş (garip isimli) Deirdre Beaubeirore (Jamie Lee Curtis) tarafından denetleniyordur. Evelyn’in sunduğu vergi beyannamesine itiraz eden Deirdre gereken düzeltmelerin yapılması için süre tanır.
PARALEL EVREN BİLİMKURGUSU
Ailesine karşı gelerek evlendiği kocası ve ergenlik çağındaki kızıyla sorunlar yaşayan Evelyn, kendisini arasının bozuk olduğu babasına beğendirmek için didinir durur. Ancak hiçbir şey asla hayal ettiği gibi olmaz. Hayatta başaramadıklarından ötürü tam bir kontrol manyağı olup çıkan, ama yakınlarına dahil hiç kimseye, hiçbir şeyi beğendiremeyen Evelyn iş ve özel hayatındaki zorlu günlerinde bunalım geçirir. 3 yıl önce konusu benzer bir coğrafyada geçen, yine ABD’nın kırsal bir bölgesine göç eden Koreli bir ailenin hayata tutunma savaşını anlatan “Minari” filmini de beğenmemiştim. 6 dalda Oscar’a aday gösterilen filmin yaşlı oyuncusu Youn Yuh-Jung En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu Ödülüyle taçlandırılmıştı.
Önemli bir festivalde dünya prömiyerini yapmayan NETFLİX filmi “Her Şey..” ilk kez Teksas’taki popüler kültür festivali South by Soutwest’te gösterildi. 30’lu yaşlarda iki çok tanınmamış yönetmenin, Daniel Kwan – Daniel Scheinert ikilisinin imzasını taşıyan bu bağımsız bilimkurgu komedisi beklemediği bir ilgiyle karşılaştı. 1988 Massachusetts doğumlu Daniel Kwan’ın 3 ve ondan bir yaş büyük Alabama doğumlu Daniel Scheinert’in 4 uzun metrajlı filmleri var. Müştereken yaptıkları filmlerin en ünlüsü, Daniel Radcliffe’in başrolünü oynadığı “Swiss Army Man” (2016) ülkemizde vizyona girmişti. Daniel ikilisine tanınırlık kazandıran “DJ Snake And Lil Jon: Turn Down For What” (2014) adlı yine garip ve uzun başlıklı filmdi.
4 En İyi Oyuncu Oscar Ödülünün aynı filmin 3 oyuncusuna verilmesi Oscar tarihinde ilk kez 1951’deki Elia Kazan filmi “İhtiras Tranvayı”nda olmuştu. “Her Şey…” filminin baş kadın oyuncusu Michelle Yeoh En İyi Kadın Oyuncu, Jamie Lee Curtis ile Ke Huy Quan Yardımcı Oyuncu dallarının galipleri oldular. Altın Küre’den sonra Michelle Yeoh Oscar yarışında da favori Cate Blanchett’i geride bıraktı. Yaşadığı monoton hayattan bezmiş ama bunu kendisine bile itiraf etmeyen, gönlünden geçen gençlik hayallerinin hiçbirini gerçekleştirememiş orta yaşlı Evelyn rolünde Michelle Yeoh müthiş bir performans gösteriyor.
Aslen Malezyalı, 2000’li yıllarda ABD sinemasının keşfettiği, bale eğitimi almış, dövüş sanatına koreografik değer katmış bir aktris. 61 yaşındaki Yeoh 1986’da ülkesini Miss World güzellik yarışmasında temsil etmişti. Sanatçı aralarında 18. Bond filmi “Yarın Asla Ölmez / Tomorrow Never Dies”, “Babil”, “Bir Geyşanın Anıları”nın da olduğu 60 sinema ve televizyon filminde yer aldı. Kendisi 95 yıllık Oscar tarihinde En İyi Kadın Oyuncu Ödülünü kazanan ilk Asyalı aktris oldu.
Altın Küre’den sonra Ke Huy Quan Oscar’da da ödülü kucaklayan aktör oldu. 1971 Vietnam doğumlu Çinli aktör çocukluğunda “İndiana Jones And The Temple Of Doom” ve “The Goonies” ile ünlenmişti. Sinemaya 20 yıl gibi uzun bir süre ara verdikten sonra parlak bir dönüş yapan Quan şahsında Akademi çok sevdiği geri dönüş hikayesini “Her Şey…”de bulmuş oldu. Tony Curtis – Janet Leight’in kızları Jamie Lee Curtis (65) “Halloween” serisi, “Knives Out”, “True Lies”, “A Fish Called Wanda” ve “Veronica Mars” filmleriyle tanınıyor.
Yönetmen / Senaryo : Daniel Scheinert, Daniel Kwan
Görüntü Yönetmeni : Larkin Seiple
Kurgu : Paul Rogers
Müzik : Son Lux
Oyuncular : Michelle Yeoh, Jamie Lee Curtis, Stephanie Hsu, Ke Huy Quan, James Hong, Andy Lee, Anthony Molinari, Jenny Slate, Harry Shum Jr., Audrey Wasilewski, Peter Banifaz, Pablo Ramos
ABD / Bilimkurgu-Aksiyon-Macera-Komedi / 132 Dk.
