Yaz aylarının gişe rekortmeni adayı, merakla beklenen Christopher Nolan’ın “TENET”i nihayet vizyonda.
ELEŞTİRMENLERİ İKİYE BÖLEN FİLM
Pandemi döneminde izleyiciyi sinema salonlarına çekecek “kurtarıcı” gözüyle bakılan “Tenet” eleştirmenleri ikiye bölen film oldu. Filmi özgün fikirli, yaratıcı, yenilikçi Nolan’ın uzmanı olduğu “zaman yolculuğu” konusunda yeni bir başarısı olarak karşılayanlar da oldu, berklentilere cevap vermediğini düşünüp ,filmi soğuk, hazmı zor, geveze bulanlar da. “Tenet” İngliz yönetmenin önceki bilimkurgu filmleri seviyesinde, özgün fikirler üreten “derin” bir film değil.
Yaz aylarının gişe rekortmeni adayı, pandemi yüzünden 1,5 ay rötarla vizyona giren, izleyiciyi sinema salonlarına çekecek “kurtarıcı” gözüyle bakılan “Tenet” eleştirmenleri ve izleyicileri ikiye bölen film oldu. Günümüzün en yaratıcı yönetmenleri arasında gösterilen Christopher Nolan’ın bu son filmini ,özgün fikirli, yenilikçi, görselliğiyle öne çıkan sinemasının kaliteli bir ürünü olarak karşılayanlar da çıktı. Filmi yenilik getirmeyen ,bildik konusuyla fazla geveze, hazmı zor, karmaşık entrikasıyla, neler olup bittiğinin tam olarak anlamanın mümkün olmadığını söyleyenler de oldu.
BEKLENTİ ÇITASINI YÜKSEĞE ÇIKARMAYIN
“Tenet”i beklenti çıtasını çok yükseklere çıkarmadan izlemek şart. Yoksa benim gibi bir Nolan hayranı olarak, yönetmenin benzer konulardaki geçmişteki başarılara güvenip ,hayal kırıklığına uğramak kaçınılmaz. Ancak film teknik konulardaki üstalık gösterisi için izlenmeyi hak ettiğini teslim etmek şart.
Nolan kariyerinin 2. filmi “Akıl Defteri / Memento”yu doğrusal olmayan, sondan başa doğru ilerleyen bir kurgu ile anlatmıştı. Bu kurgu ,anlatıcının “gerçek zamanlı” hikayesiyle iç içe geçiyordu. “Tenet”in senaryosundaki gelecekle geçmişi birleştiren karmaşık entrikasını çözmek zor. Senaryodaki “zamanı tersine çeviren, zaman kıskacı” operasyonlarıyla, “zaman” fantazileriyle , “zaman evirme” teknolojileriyle ilgil savlar inandırıcı olmaktan uzak.
Ben “Başlangıç / İnception”u (2010) 3 – 4 kere izledim. Bilinçaltının derinliklerindeki değerli sırlara ulaşma becerisi olan bir hırsızın soygun macerasını izlerken, her seferinde yeni şeyler keşfetmenin keyfini yaşadım. Kafa karıştırıcı “Tenet” bende filmi ikinci kez izleme, anlatılan hikaye üzerine yeni ayrıntılar keşfetme arzusu uyandırmadı.
NOLAN İLE ZAMAN YOLCULUĞU
Nolan’ın filmografisi incelendiğinde yönetmenin zaman yolculuğu konusunda özgün fikirler ürettiğini görmek mümkün. “Akıl defteri / Memento”(2000), “Başlangıç / İnception”(2010), “Yıldızlararası / İntersteller”(2014) gibi filmleriyle bilimkurgu türüne yenilik katan, özgün fikirler üreten bir yönetmen olan Christopher Nolan, son filmi “Tenet”te dünyanın yok oluşunu engellemeye çalışıyor.
Hoş, dünyayı kötülerden kurtarma fikri yeni birşey değil. İan Fleming’in kahramanı James Bond bunu 60 yıldır yapıyor. Kimi eleştirmenler İngliz yönetmenin “Tenet”ini James Bond casus filmlerine saygı duruşu olarak karşıladılar. Filmin zamanla ilgili metafiziksel bir yansıma olduğunu iddia edenler de oldu. “Tenet” Nolan’ın önceki bilimkurgu filmleri seviyesinde, özgün fikirler üretebilen “derin” bir film değil.
Nolan bu bilimkurgu aksiyon filminde izleyicisini, tıpkı James Bond filmlerinde olduğu gibi , dünyanın gizemli şehirlerine götürüyor: Kiev (Ukranya), Tallinn (Estonya), Riga (Letonya), Agra (Hindistan), Oslo (Norveç), Kopenhag (Danimarka). Casusluk komplosu bilmecesini çözmeye çalışırken yolumuz İngiltere, İtalya ve ABD.den de geçiyor.
Yolunu şaşıran yalnız seyirci olmuyor. Nolan da uzun yıllardır üzerinde çalıştığı senaryo yazılımında yolunu kaybediyor. Zortlama hikayeleri ve zamansal meseleleriyle , bünyesinde sayısız zaaf barındıran bu kafa karıştırıcı senaryo “Tenet”in yumuşak karnı olmaktan kurtulamıyor.
“Tenet” konusunun özetlenmesi güç olan filmlerden. Film Ukranya’nın başkenti Kiev’in dev bir konser salonunda adam kaçırma amaçlı bir baskınla başlıyor. Bu 5 dakikalık müthiş teknik gösteride, John David Washington’un canlandırdığı Amerikalı gizli ajan The Protagonist’in (baş kahraman) dünyanın yok oluşunu engellemeye çalışan bir CİA mensubu olduğunu öğreniyoruz.
Gelecekten gelen bir teknolojiyle dünyanın sonunu getirmeyi aklına koyan ,ölümcül bir kanser hastalığının pençesindeki Rus oligark Andrei Sator’u (Kenneth Branagh)durdurmaya çalışan Protagonist’e, attığı her adımdan haberdar olan zeki, becerikli casus Neil (Robert Pattinson) yardım etmektedir. İkili Sator’un eziyet ettiği, çocuğunu göstermediği İngliz karısı Kat’e (Elisabeth Debecki) de yardım etmektedir.
FİLMİN YUMUŞAK KARNI SENARYOSU
Gerçek zamanın ötesinde bir yerde uluslararası bir casusluk görevini yerine getirmeye çalışan Protagonist, 3. Dünya Savaşından daha büyük bir tehlikeyi durdurmaya, tüm dünyanın ayakta kalmasına çalışırken, üstlendiği görev kendisini bir zaman yolculuğunun içinde bulur. Gizemli Hint kadın silah satıcısı Priya karakteri senaryoya egzotizm katmak için ilave edilmiş. Filmin kötü adamının, Soğuk Savaş dönemi filmlerinde olduğu gibi, bir Rus olması, Nolan’a yakışmayan bir klişe.
Cristopher Nolan çizgi dışı filmleriyle izleyicisinden beklentileri olan bir sinema adamı. “Tenet”te bu beklentiler tavan yapmış. Filmin karmaşık konusunu çözmeye kafa yormayıp, bir görsel şölen niteliğindeki aksiyon sahnelerinden keyif almak isteyen türün meraklıları, filmden büyük keyif alacaklar. Oslo havaalanındaki devasa kargo uçağına iki kahramanımızın yaptıkları manipülasyon sekansında gerçek bir Boing 747 kullanılmış. Protagonist ve Neil’in ele geçirdiği, kendilerini yere atarak terkettikleri ve otomatik kontrole bağladıkları uçak havaalanındaki binaların birine çarpıyor, büyük hasar verdikten, yangına sebebiyet verdikten sonra durabiliyor.
Otoyolda geçen otomobil takip sahneleri, önceki aksiyon filmlerinde raslayamadığımız olağanüstü bir teknikle çekilmiş. Çıgın bir süratle geri geri gidebilen otomobiller, 4 TIR’ın kıskaç altına aldığı seyir halindeki kamyon sekansları gerçek birer ustalık gösterisi. Bu becerilerin arkasındaki isimi İsviçreli-Alman görüntü yönetmeni Hoyte Van Hoytema. Usta kameraman önceleri “Yıldızlararası” ( 2014) ve “Dunkirk” (2017) filmlerinde Christopher Nolan ile birlikte çalışmıştı.
Oyuncu kadrosuna gelince…John David Washington (36) Spike Lee’ nin “Blackkklansman”ından sonra bu prestijli filmde de başrol için davet alması kendisini siyahi aktörler arasında Hollywood’un yükselen değeri yapıyor. Denzel Washington’un oğlu olan aktör zor rolünün altından kalkmayı başarıyor. Neil’i oynayan Robert Pattinson (34) her ünlü yönetmenin filminde oynatmak istediği önemli bir oyuncu olduğunu tekrar kanıtlıyor. Polonyalı bir baba ve Avusturyalı bir annenin kızı olan Elisabeth Debecki (30) “Tenet”te kariyerinin en önemli rolünü oynuyor. Tiyatro ve sinemanın ünlü Shakespeare aktörü Kenneth Branagh (60) “Dunkirk”ten sonra Nolan ile tekrar birlikte çalışıyor.
Yönetmen / Senaryo :
Görüntü Yönetmeni : Hoyte Van Hoytema
Kurgu : Jennifer Lama
Müzik : Ludwig Göransson
Kostüm : Jefrey Kurland
Oynayanlar : John David Washington, Robert Pattinson, Elisabetk Debicki, Kenneth Branagh, Aaron Taylor-Johnson, Michael Caine, Dimple Kapadia, Martin Donavan
ABD / Aksiyon-Macera-Bilimkurgu-Suç / 150 Dk.
