Altın Koza Film Festivali 3
29. Uluslararası Adana Altın Koza Film Festivali geride kaldı — 3 —
4 FESTİVAL FİLMİ
Altın Koza Festivalinde İsrail sinemasını temsil eden “Cinema Sabaya”, ilginç Çin draması “Topraktan Toprağa”, Claire Denis’nin düş kırıklığı yaratan “Öğle Güneşinde Yıldızlar” ve Napoli şehrine saygı duruşunda bulunan “Nostalji” ile Adana yolculuğumuzun defterini kapıyoruz.
Adana Festivali heyecanını üstümden atamamışken Antalya’dan 59. Altın Portakal Film Festivali’ni izleme davetini aldım. 1-9 Ekim tarihleri arasında gerçekleşecek bu festival bitmeden, İKSV’nin 7-16 Ekim tarihleri arasındaki 21. filmekimi uluslararası festivali var. Anlıyacağınız sonbahar üst üste sunduğu şenliklerle sinemaseverleri şımartıyor.
İSRAİL FİLMİ : CİNEMA SABAYA
“Bütün Kızlar Toplandık / Cinema Sabaya” ilk uzun metrajlı filmini gerçekleştiren İsrailli kadın yönetmen ve senaryo yazarı Orit Fouks Rotem’in belgesel tadındaki filmi. Gerçek hayattan alınan konusuyla filmde Arap, Yahudi ve Hristiyan 8 kadın, genç film yapımcısı Rona’nın ev sahipliğiyle bir video atölyesine katılıyor. Bu son derece samimi, gerçekçi ve alçak gönüllü film, aynı coğrafyada yaşayan, farklı sosyal sınıflara mensup kadınlardan renkli bir portreler resmi geçidi sunuyor.
Tiyatroya yakın konusuyla film bu toplantılarda yaşananları perdeye taşıyor. Rana katılımcılara videoyla hayatlarını nasıl belgeleyeceklerini öğretir. Grup dinamiği, kadınlar tarafından çekilen ve diğerleriyle paylaşılan, her bir ham ev yapımı görüntüyle, birbirlerini ve kendilerini daha iyi tanıdıkça onları görüş ve inançlarına meydan okumaya zorluyor.
Hadera kenti sakinlerinden, birbirini hiç tanımayan 8 kadının aldıkları eğitim, taban tabana zıt dünyalarını sarsacak bir deneyime dönüşür. Zira kadınlar birbirlerini tanıdıkça inançlarını sorgulamaya zorlanırlar.
2 evli muhafazakar tesettürlü kadından biri insan hakları avukatı, diğeri ailesiyle sakin bir hayatı olan bir ev kadınıdır. Yahudi kadınlar arasında annesiyle birlikte yaşamaya zorlanan 2 çocuklu boşanmış bir Rus göçmen anne, yelkenli teknesinde köpeğiyle yaşayan özgür ruhlu yaşlı bir kadın, 2. kez evlendiği depresyondaki kocasıyla yaşayan bir kadın vardır. Sonunda kadınlar sorunlarını, hayallerini ve özlemlerini paylaştıkça empati ve ortak payda bulunur.
Orit Fouks Rotem filmini şöyle tanımlıyor : “bence film Yahudi ve Filistinli kadınların hayatlarının gizli derinliklerine ender bir bakış sunuyor. Bu onların dinlerinden veya kültürel dünyalarından daha güçlü hale geldi. Umarım film, derin bağlantılar ve gerçek dostluklar kurmaya engel olmadığını kanıtlayan samimi ve güçlendirici bir sohbet sunar. Hikayelerinin duyulmasını arzulayan ancak korkan kadınlar. Dolayısıyla sinemanın gücünü de ele alan bir film bu.” Festivalin davetlisi olarak Adana’ya gelen Filistinli şarkıcı ve oyuncu Amal Markus’dan oyuncu kadrosunun 3’ü amatör, 6’sı profesyonelden oluştuğunu öğrendik.
ÇİN’DEN : TOPRAKTAN TOPRAĞA
Bu yıl Berlin Film Festivali ana yarışmasında yer alan Çin draması “Topraktan Toprağa / Return To Dust”, kırsal Gansu’da yeni evli bir çiftin hayatlarını takip ediyor. Senaryo yazarı ve yönetmen Ruijin Li’nin bu basit ama samimi, dürüst ve sürükleyici filmi hümanist mesajlarıyla öne çıkıyor. Ruijin Li, çiftçilerin sömürülmesi, zorunlu kentleşme, geleneklerin ortadan kalkması, dayanışma, fedakarlık ve yoksulluk gibi konuların fonunda, karakterlerin kendine has naiflikteki ve kırılganlıktaki dünyaya bakışlarının altını çizerek filme zarif bir hassasiyet ve derin bir hümanizma katıyor.
Filmin konusunun geçtiği Gansu’da doğan 39 yaşındaki Ruijin Li, yapıtlarında hızla değişen Çin’de kırsal kesimin, aile, yaşam ve ölüme karşı toplumun yanı sıra insan ve toprak arasındaki ilişkiye odaklanan bir yönetmen. “Topraktan Toprağa / Return To Dust” yönetmenin 7. uzun metrajlı filmi. Filmin başında, yaşı ilerlemiş, kısır Guiying ile çekingen çiftçi Ma Youtie’nin görücü usuluyla ve ailelerinin ortak çabasıyla evlendiklerini görürüz. Eşekleriyle çiftçilik yaparak basit ama meşakatli bir hayat süren ikili kendi evlerini de inşa etmeyi başarırlar. Ma Youtie yerel zengin bir iş adamına ender bulunan kan grubunu paylaşır. Karşılığında kendisine sunulan cömert hediyeleri ise reddeder. Çalışkan, alçakgönüllü çift hayata tutunmak için insanüstü bir çaba sarfederler. Tam rahata kavuşacakken kaderin onlara hazırladığı acı bir oyun ile karşı karşıya kalırlar.
FRANSA’DAN : ÖĞLE GÜNEŞİNDE YILDIZLAR
Deneyimli Fransız yönetmen Claire Denis senaryosunu da yazdığı “Öğle Işığında Yıldızlar / Stars At Noon” ile bu yıl Cannes’da Büyük Ödül kazandı. Şu günlerde bizde vizyonda olan önceki filmi “Bıçağın İki Yüzü / Avec Amour Et Acharnement” yine bu yıl Berlin Film Festivalinde kendisine En İyi Yönetmen Ödülünü getirdi. Bir önceki distopik bilimkurgu filmi “High Life” 2018 San Sebastian Film Festivalinden FİPRESCİ Ödülüyle dönmüştü. Bu ödüllü filmlerden tümü bana hitap etmedi. Hele “Stars At Noon”u Cannes prömiyerinde 2 saat 15 dakikalık süresinde sıkıntı içinde izlediğimi hatırlıyorum.
1980’lerin başında Sandanista devrimi sırasında Nikaragua’da geçen, 1986 tarihli Denis Johnson romanından uyarladığı filmi, Claire Denis, Andrew Litvack ve Léa Mysius ile müştereken yazdığı senaryoda COVİD dönemine uyarlamış. Günümüz Nikaragua’sında pasaportuna ve basın kartına el konulduğundan ülkede mahsur kalan genç Amerikalı gazeteci Trish (Margaret Qualley) en iyi çıkış şansı gibi görünen esrarengiz bir İngiliz erkeği olan Daniel’e (Joe Alwyn) aşık olur.
Ancak çok geçmeden Trish, Daniel’in kendisinden daha büyük bir tehlikede olabileceğini fark eder. Daniel ona yalan söylemiştir, İngiliz iş adamı çok uluslu bir petrol şirketinde çalışmaktadır. Bitmek tükenmek bilmez kaçış serüvenlerine bir CİA ajanı (Benny Safdie), bir Amerikalı Patron (John C. Reilly), onları gölge gibi takip eden bir polis (Danny Ramirez) karışır. Film yalanlar ve komplolar kasırgasına yakalanan iki aşığın bu çıkışsız arayışlarında Nikaragua’dan kaçma şansını bulup bulamayacakları sorusuna cevap arıyor.
Ancak karmaşık senaryosuyla, Claire Denis’nin akıl karıştırıcı anlatımıyla, gizemli Amerikalı gazeteci ile dik kafalı İngiliz iş adamının saplandıkları yalan labirentinden sıyrılıp Nikaragua cehenneminden kaçma serüveninden keyif alamadım. Filmin belki de tek meziyeti, 135 dakikalık süresinde ekrandan hiç eksik olmayan Margaret Qualley’in varlığı. Ünlü aktris Andie MacDowell’in kızı olan Quelley müthiş enerjisi ve oyun gücüyle mükemmel bir performans çıkarıyor. “My Salinger Year”, “Seberg”, “Once Upon A Time…İn Hollywood”da küçük rollerde izlediğimiz yetenekli oyuncu ilk kez bulduğu başrol şansını iyi değerlendiriyor. Aynı şeyleri partneri Joe Alwyn için söylemek zor. Kısa rollerinde eski tüfeklerden John C. Reilly ve yönetmen-oyuncu Benny Safdie’nin filme müspet bir katkıları yok.
NAPOLİ ÖZLEMİ : NOSTALGİA
Tiyatro, sinema ve opera yönetmeni Mario Martone bu yıl “Nostalji / Nıstalgia” ile 27 yıllık bir aradan sonra Cannes Film Festivaline katıldı. Kariyerinin ilk uzun metrajlı filmi “Napolili Bir Matematikçinin Ölümü / Morte De Un Matematico Napoletano” ile 1992 Venedik Film Festivalinde Jüri Ödülü kazanan yönetmen 3 yıl sonra “Sorunlu Aşk / L’Amore Malesto” ile Cannes’da yarışmıştı. Paolo Sorrentino, Matteo Garrone ve Valeria Golino ile “Modern Napoli Sineması”nın temsilcilerinden olan Martone, doğduğu Napoli’ye 45 yıllık bir aradan sonra dönen Felice Lasco’nun (Pierfrancesco Favino) öyküsünü anlatıyor.
Filmin senaryosunu Martone, İppolita Rea’nın işbirliğiyle Napolili yazar Ermanno Rea’nın romanından yazıyor. Uzun yıllar Mısır’da yaşadıktan sonra gençken aniden terkettiği yaşlı annesini görmek üzere Napoli’ye dönüşünün ardından yaşadıklarını anlatıyor. Bu hüzünlü, şiddet yüklü, karamsar, etkileyici bir Camorra (Napoli Mafyası) öyküsüdür. Felice 15 yaşındayken bıçkın, sert yapılı Oreste ile birlikte hırsızlık için girdikleri evde, arkadaşı kendilerini suçüstü yakalayan ev sahibini öldürmüştür. Beyrut’ta başlayıp Kahire’de sürdürdüğü hayatında mutlu bir evlilik yapan Felice, Oreste (Tommaso Ragno) ile temas kurmaya çalışır.
Kardeşlik bağlarını sürdürdüğünü zannettiği bu gizemli adam, şehri titreten bir mafya lideri olmuştur. Felice için Napoli’nin kayıp bir yaşamı temsil ettiği ve bir anda önce geldiği yere dönmesi gerektiği ortaya çıkınca, nostaljinin ayak direten gücü onu köşeye sıkıştırır. Bu rolde filmin yükünü omuzlarında taşıyan Pierfrancesco Favino bu yıl Cannes Festivalinin en başarılı oyuncusuydu. Kendisini yine harikalar yarattığı Marco Bellocchio’nun “Hain / İl Traditore”den hatırlıyoruz. Ürkütücü fiziğiyle Oresto rolünde Tommaso Ragno, Favino ile müthiş bir ikili oluşturuyor. Pandemi döneminde boş durmayan Mario Martone “Sevil Berberi” ve “La Traviata”yı televizyona uyarladı.
