Cannes Günlüğü
Richard Linklater’in “NOUVELLE VAGUE”ı sinemaya yazılmış bir aşk mektubu
BEŞ YILDIZLIK FİLM
Festivalin ilk 5 gününde öne çıkan film, Richard Linklater’in Jean-Luc Godard’ın “Serseri Aşıklar / A Bout de Souffle” kült filminin çekim sürecini anlatan “Nouvelle Vague” oldu. “Sinemaya aşk mektubu” niteliğinde, sinema tarihine yön veren bu film özellikle Yeni Dalga Akımı hayranları için heyecan vericiydi. Bu filmin beni niye çok heyecanlandırdığını ve “Beş yıldızlık film” olarak değerlendirdiğimi belki genç okuyucularım anlayamayacak. Açıklayayım. Ben lise yıllarımda sinemaya Yeni Dalga filmleriyle bağlandım. 50’li yılların sonuyla 60’lı yıllarda, bu akımın filmleri sayesinde hayatıma yön veren sinema hobisine sahip oldum. ”Nouvelle Vague”ı seyrederken, Mayıs 68’de Cannes Festivali günlerimde perdenin açılmasını engelleyen Godard ve arkadaşlarının festivalin yarıda kalmasına sebebiyet vermeleri gözlerimin önüne geldi.
Cannes serüvenimde, birkaç kez basın konferanslarında sürekli somurtan, sorulara eksantrik cevaplar veren, ödülünü almak için Cannes’a gelmeyi umursamayan, antipatik gözükmek için ekstra çaba sarfeden Jean-Luc Godard’ı hatırladım. Ancak bu özellikleri Godard’ın sinema sanatının en önemli, en özgün yaratıcılarından biri olduğu gerçeğini değiştirmiyor. “Nouvelle Vague” filmi, Amerikalı bir yönetmenin ilk kez Fransız lisanında yaptığı filmle, bir Fransız dehasını gündeme getirmesini çok önemli buldum. Sinema tarihinin kilometre taşlarından biri olduğu bilinen bir filmin, Amerikalı bir sanatçı tarafından perdeye taşınmasını önemli buldum.
Filmde Yeni Dalga Akımına yön veren sanatçıların tümünün benzer fizikli oyuncular tarafından canlandırılmasını, mükemmel bir casting çalışması olarak takdir ettim. “Serseri Aşıklar”ın senaryosunu Godard ile birlikte yazan François Truffaut ve Claude Chabrol’u, Godard gibi Cahiers de Cinema’da yazan Eric Rohmer gibi eleştirmenleri, onları yüreklendiren Roberto Rossellini gibi bir dehayı, filmde oynamayı kabul eden yönetmen Jean-Pierre Melville’in rolünü doğaçlama oynamasını, filmin görüntü yönetmeni Raoul Coutard’ın aksi yönetmenine ayak uydurmasını, filmin yapımcısı Georges Beauregard’ın kendisini takmayan Godard ile takışmasını, filmin çekimi sırasında bir metroda kendi filmini çeken Robert Bresson ile karşılaşmasını izlerken çok eğlendim. 1959 Cannes Festivali sırasında Truffaut’nun “400 Darbe”sini birlikte izleyen Yeni Dalga kuramcılarını görmek, filmin sonunda Jean Cocteau’nun Truffaut’yu başarısı için tebrik ettiği sahnenin çok inandırıcı bir şekilde çekildiğini görmek beni çok memnun etti.
İLK 5 GÜNÜN ÖNE ÇIKAN FİLMLERİ
Açılış ve Kapanış Galaları seremonilerinin takdimcisi, Fransız sineması ve tiyatrosunun prestijli ismi, Comédie Française aktörü Laurent Laffitte idi. Açılış Galasının yıldızı Onursal Altın Palmiye Ödülüyle taçlandırılan Robert de Niro oldu. Cannes’da Altın Palmiye kazanan 2 filmin (“Taksi Şoförü” ve “Misyon”) başrol oyuncusu olarak sahneye çıkan de Niro, bu kez kişisel ödülünü almak için Cannes’daydı. Leonardo di Caprio, De Niro’ya ödülünü takdim etmeden önce yaptığı uzun bir konuşmada, kendisini henüz 15’indeyken keşfeden kişinin de Niro olduğunu ve kariyerini ona borçlu olduğunu anlattı. Robert de Niro’nun 50 yıldır fotografını her gördüğümde, “Taksi Şoförü” rolünde aynanın karşısında kendine “Benimle mi konuşuyorsun ?” diye hitap eden, kafasını sıyırmış Vietnam gazisi Travis aklıma gelir.
Ana yarışmanın jüri başkanı Fransız aktris Juliette Binoche bir basın toplantısında çalışma arkadaşlarını tanıttı. Jürinin diğer 4 kadın üyesi, Amerikalı Oscar’lı oyuncu, yönetmen Halle Berry, Cannes Büyük Ödül sahibi Hintli yönetmen, senarist Payal Kapadia, İtalyan oyuncu Alba Rohrwacher ve Fransız-Faslı yazar, yapımcı Leila Slimani. Alba’nın ablası da Altın Kamera jürisine başkanlık yapacağı için, bu yıl Rohrwacher ailesi Cannes’da tam mesai yapacak. Jürinin erkek üyeleri arasında 2 ünlü yönetmen var : G. Koreli, 4 Gümüş Aslan sahibi Hong Sang-Soo ve Cannes Jüri ve En İyi Yönetmen Ödülleri olan Meksikalı Carlos Reygadas. Son 2 üye, Amerikalı Oscar adayı oyuncu Jeremy Strong ve Kongolu yönetmen, yapımcı Deido Hamadi.
Festivalde aynı gün gösterilen 2 müthiş politik eleştiri filmi, Sergei Loznitsa’nın “2 Savcı / Deux Procureures” ve Dominik Moll’un “137 Numaralı Dosya”, bizlere yurttaşlık görevimizin demokrasiye sahip çıkma mücadelesi olduğunu hatırlattı. Eleştirel filmleriyle tanınan Ukraynalı Loznitsa, 1930’larda Stalin’in tek adamlık rejimi sırasında, politik görüşleri için tutuklu bulunan 10 binlerce mahkumun yattığı, işkencenin uygulandığı hapishalerde, hukuk kurallarını hiçe sayan, dokunulmazlığı olan gizli polisin marifetlerini gözlere seriyor. Yakılması engellenen bir mahkum mektubunu ele geçiren genç ve idealist bir savcı, görevli olduğu taşra şehrinden Moskova’ya gidip, devletin başsavcısından adaletin tecellisini talep eder. Filmin finalinde çok kolay tahmin edilebilen bir sürpriz ile genç savcının sistem tarafından devre dışı bırakıldığını görürüz.
Dominik Moll 2018’de Fransa’da patlak veren “Sarı Yelekliler” hareketi sırasında işlenen bir insanlık ayıbını “137 Numaralı Dosya”da otopsi masasına yatırıyor. Aralık 2018’de Paris’in Champs Elysées’sine çıkan bir ara sokakta, silahlı 5 polisten oluşan mobil timin, tehdit oluşturmayan pasifist 2 gence, ellerindeki uzaklaştırıcı bombalarla 14 metreden ateş etmeleriyle gençlerden biri başından ağır yaralanır. Silahlı polislerden biri yerde yatan genci acımasızca tekmeler. Soruşturmayı yöneten, Léa Drucker’in canlandırdığı bir kadın polis, ulaşabildiği bir video kaydıyla ateş eden 2 polisi teşhis eder. Hiçbir meşru müdafaa durumu yokken orantısız şiddet uygulayan 5 polis sürekli yalan söyler; ikisi tutuklansa da üst düzey polis yönetimi ve İçişleri Bakanlığının arka çıkmasıyla gözaltı kararı kaldırılır. Fransa gibi bir hukuk devletinde, dounulmazlık sağlanan polisin koruma altına alınması ayıbını Dominik Moll çok etkileyici bir mizansen eşliğinde gözlere seriyor.
70 filme oynayan Hafsia Herzi 4. yönetmenlik tecrübesi “La Petite Derniere”de çok cesur bir konuya, eşcinsel eğilimi olduğunu keşfeden lise son sınıf öprencisi dindar Müslüman bir genç kızın yaşadıklarını anlatıyor. Bir erkek arkadaşıyla platonik bir ilişki yaşarken soğuk davranan Fatima, lezbiyenlerin devam ettiği bir barda internetten tanıştığı bir kızla ilk eşcinsel tecrübesini yaşar. Okulda tanıştığı Koreli bir kıza aşık olur, ancak terkedilince bunalıma girer. Dini vecibelerini muntazaman yerine getiren Fatima bir imamdan yardım talep eder. İmam, erkek görünümlü kızdan dişiliğini kullanıp erkeklerin ilgisini çekmesini önerir. Eski erkek sevgilisine dönen Fatima’nın onunla cinsel ilişki yaşaması işe yaramaz. Koreli kızın tekrar buluşma teklifinden sonra gelişen olayların Fatima’nın travmasına faydası olmaz. Film gerçekçi bir final bölümüyle noktalanır.
Bu yıl Alice Rohrwacher başkanlığındaki Altın Kamera jürisinin işi çok zor. 78. Festival seçkisinde, ilk filmlerini yapan sanatçıların rekor sayıdaki filmine yer verdi. Örneğin festivalin 2 önemli yan bölümü, “Belirli Bir Bakış” ve “Yönetmenlerin 15 günü” programlarının 18’er filminin 8’er adedi ilk film. Festivalin en eski bölümlerinden (62 yıldır düzenlenen) Eleştirmenler Haftası (Semaine de la Critique) çoğunlukla ilk filmlerini yapan yönetmenlerin filmlerinden oluşuyor. Bu yıl festival Açılış Galasında “Partir Un Jour” filmini seçmekle, Fransız Amélie Bonnin’in şahsında genç yetenekleri yüreklendirmiş oldu. Aynı zamanda Cannes bir ilke imza atmış oldu . Çünkü festival tarihinde ilk kez bir kadın yönetenin filmiyle açılmı oldu. 2023’te César Ödülü kazanan kısa metrajlı aynı adlı filminden uyarlanan “Partir Un Jour”, nostaljik ve benlik arayışının karışımı olan bir romantik film. “Cherbourg Şemsiyeleri” ve “Emilia Perez” gibi 2 Fransız müzikali başyapıtını akla getiren film izleyicilere hoşça vakit geçirtti.
Prestijli sanat okullarından mezun olan yönetmen, senaryo yazarı, grafik tasarımcısı ve görüntü yönetmeni Amélie Bonnin (40) kariyerine sanat yönetmeni olarak başladı. TV serisi 40 bölümlük “Parlement”ın 3 bölümünü yönetti. 25 dakikalık “Partir Un Jour”da (2022) olduğu gibi yeni versiyonunun da senaryosunu Dimitri Lucas ile birlikte yazdı. Filmin kahramanı Cécile, kendi gurme restoranını açma hayalini gerçekleştirmeye hazırlanırken, babasının kalp krizi geçirmesinin ardından çocukluğunun geçtiği köye geri dönmek zorunda kalır. Paris’in karmaşasından uzakta, çocukluk aşkıyla yeniden karşılaşır. Anıları canlanan Cécile’in kesin yargıları sarsıntıya uğrar.
Film köklere, aileye ve çocukluk aşklarına dönüş temalarının hakkını veriyor. Film, duyarlı komedi – dram hayranlarının yanı sıra, yaşam seçimleri ve benlik arayışıyla ilgili konuları seven izleyicilere de hitap ediyor. Babasının kalp krizi geçirdiğini gelen bir telefondan öğrenen Cécile hayat planlarını değiştirince kendini geçmişiyle yüzleşirken bulur. Gömdüğünü zannettiği anılar yeniden canlanır ve istediğini düşündüğü hayatla ilgili tüm kesinlikleri sarsılır. Şef olma hayaliyle yeniden keşfettiği bağlar arasında kalan Cécile, geleceği olduğunu düşündüğü şey ile geçmişi hakkında bir seçim yapmak zorunda kalacaktır. – Juliette Armanet’nn canlandırdığı Cécile’i bir ailevi durum onu geçmişine geri götürür. Bu dram filmi kişisel ikilemleri ve duygusal kökleri keşfederek izleyiciyi harekete geçiriyor. Sevgilisini canlandıran Bastien Bouillon, ana yarışmadaki Dominik Moll’un ünlü filmi “La Nuit du 12”daki performansıyla 2022’de En İyi Yardımcı Oyuncu César ödülünü kazanmıştı. Oyuncu kadrosunda deneyimli aktris Dominique Blanc’ın yer aldığı bu film izleyiciyi yaşam seçimler, anılar ve geçmişin gücü üzerine düşünmeye davet ediyor. Bu dokunaklı komedi-dramada, hassas ve nostaljik filmiyle, Amélie Bonnin izleyicinin kalbine dokunmayı başarıyor.
GÖREVİMİZ TEHLİKE: SON HESAPLAŞMA
Son yılarda Amerikan sinemasını onore etmede sınır tanımayan Cannes Film Fesrtivali, 3 yılda Tom Cruise, Harrison Ford, Meryl Streep, George Lucas , Robert de Niro’ya Onursal Altın Palmiye Ödülü’nü vermişti. Her yıl bir Amerikan üstün yapımının dünya prömiyerini Cannes’da yapılmasına özen gösteren festival yönetimi, bu ananeyi bu yıl Tom Cruise’un ünlü “Görevimiz Tehlike” serisinin 8. ayağı “Son Hesaplaşma / The Final Reckonng”in prömiyerini festivalin 2. gününde gerçekleştirdi. Bu yaz sezonunun en çok beklenen filmi, Christopher McQuarrie’nin yönettiği, Tom Cruise’un Ethan Hunt’ı canlandırdığı filmde kahramanlarımız tehlikeli bir silahın yanlış ellere geçmesini önlemek için silahı bulmaya çalışıyorlar. Tom Cruise ve İMF ekibi, insanlığı tehdit eden bu korkunç yeni silahı elde etmek için dünya çapında ölümcül bir yarış başlatıp, dünyanın kaderini tehlikeden kurtarmayı amaçlıyorlar.
Gizemli, her şeye gücü yeten bir düşmanla karşı karşıya kalan Ethan, hiç bir şeyin görevden daha önemli olamayacağını düşünmeye zorlanır, en çok önemsediği kişilerin hayatlarını bile. Ethan görevini mi, yoksa arkadaşlarının hayatlarını mı daha önemli olduğuna karar vermelidir. Filmin oyuncu kadrosunda Vanessa Kirby, Rebecca Ferguson, Ving Rhames var. “Son Hesaplaşma”nın çekimleri Hollywood’daki senaryo yazarları ve oyuncuların greviyle aksamıştı. 400 milyon dolarlık bütçesiyle film sinema tarihinin en pahallı filmlerinden biri oldu. Serinin bir önceki filmi “Dead Reckoning”in dünya hasılatı 571 milyon dolar olmuştu. İzlenmesi son derece yorucu olan filmde, türden hoşlanmayanlar sayısız entrika ve teknolojik bilgi bombardımanı altında kalabiliyorlar. Ancak filmin son yarım saatindeki baş döndürücü uçakla takip ve uçaktan uçağa geçme sekansı, “Son Hesaplaşma”yı bu son bölümüyle izlenmeyi hak eden bir film yapıyor.
Tom Cruise olağanüstü güçlü fiziğiyle filmlerinden tehlikeli aksiyon sahnelerinde dublör kullanmayı reddederek, kendi oynamasıyla ünlendi. 63 yaşındaki aktör bir sekansta, tutunduğu uçuş halindeki bir uçaktan, düşmanının kullandığı başka bir uçağa geçiyor. Tom Cruise uzun bir aradan sonra, 3 yl önce “Top Gun : Maverick”i takdim etmek için Cannes’a görkemli bir dönüş yapmıştı. 1986 yapımı “Top Gun”ın devam niteliğinde filmin öğleden sonra yapılan galasında, festival tarihinde ilk kez yaşanan bir olay gerçekleşmişti: Fransız Hava Kuvvetlerine ait 3 uçak, filmin ekibinin kırmızı kalıyı geçtiği dakikalarda, arkalarında Fransız ve Amerikan bayraklarında bulunan 3 renk, mavi, beyaz, kırmızı duman izleri bırakarak Cannes semalarından Tom Cruise ve ekibini selamlamıştı.bu film dünya çapında 1,496 milyar dolar hasılat elde ederek, Cruise’un kariyerinin en yüksek hasılat yapan yapım olmuştu.
Fatih Akın’ın “Amrum” adlı filmi Cannes Classics bölümünün açılışını yaptı. Fatih Akın ve oyuncusu Diane Kruger salona girerken ve filmin sonunda izleyiciler tarafından uzun uzun alkışlandı. Fatih Akın çok sevdiği hocası Hark Bohm’un çok çekmek istediği ancak bu arzusunu gerçekleştiremediği konuyu bizzat filme aldı. 1945 ilkbaharında Amrum adasında geçen konusuyla film, Almanya’nın savaşı kaybettiğinin belli olduğu ve Hitler’in ölüm haberinin geldiği günlerde yaşanan travmayı anlatıyor. Film, babası savaşta esir düşen, Nazi hayranı annesinin yeni doğum yapmasına rağmen açlık grevine girmesini engelleyemeyen, 12 yaşındaki Nanning’in bakış açısından anlatılıyor. Bir yeniyetmenin büyüme hikayesinde, Nazizme körü körüne inanan insanların yaşadığı travma ile, saçma buldukları bir ideolojiyle alay eden Almanların karşı karşıya gelmelerini izledik.
